Na twintig jaar is de liberalisatie van de telecommunicatie- en luchtvaartmarkt in Europa bijna voltooid. Drastisch lagere prijzen en meer keuzemogelijkheden zijn het resultaat. Op andere gebieden zoals vervoer en energie verloopt de liberalisatie echter moeizaam. Damien Geradin, hoogleraar Competition Law and Economics, besprak de problemen en successen in zijn inaugurele rede ‘Twenty years of liberalization of network industries in the European Union: Where do we go now?’ op vrijdag 3 november.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Aan het eind van de jaren zeventig gingen in Europa voor het eerst krachtige stemmen op om de staatsmonopolies op telecommunicatie, post, energie en openbaar vervoer op te heffen. Met de VS als geslaagd voorbeeld, zagen zowel de industrie als consumenten en politici de voordelen. Liberalisatie werd een speerpunt voor de Europese Commissie in het streven naar een gezamenlijke markt. Professor Geradin legt in zijn rede uit dat de liberalisering van deze industrieën een lang en complex proces is dat nog niet is afgerond.
Liberalisering heeft geleid tot verschillende belangrijke veranderingen in de organisatie van de netwerkindustrieën en in de marktstructuur: de verticale ontbundeling tussen infrastructuur en diensten, de opheffing van barrières tussen de netwerkindustrieën en het toenemende terugtreden van de staat uit dergelijke industrieën. De cruciale vraag is echter of liberalisering daadwerkelijk tot voordelen voor de consument heeft geleid.
Obstakels
Liberalisering in de telecommunicatiesector en de luchtvaartsector gelden als een groot succes omdat consumenten nu profiteren van een groter scala aan diensten en lagere kosten. Voor een telefoongesprek van tien minuten betaalt een klant in Europa gemiddeld maar een kwart van de prijs in 2000. Het liberaliseringproces in andere sectoren zoals bijvoorbeeld de energiesector is tot op heden minder succesvol. De afschaffing van monopolierechten leidt niet automatisch tot competitieve markten. Ondanks liberalisering, verhinderen verschillende obstakels de mededinging. Belangrijke hinderpalen zijn: de gebrekkige omzetting van Europese richtlijnen, het gebrek aan gemeenschappelijke Europese regels, de herhaalde pogingen van de voormalige monopolisten tot de blokkade van de markttoetreding van concurrenten en de pogingen van sommige lidstaten tot bescherming van hun nationale kampioenen, vaak aangeduid met de term economic patriotism.
Professor Geradin stelt dat de lidstaten een fundamentele verantwoordelijkheid hebben bij het laten slagen van het liberaliseringproces door de Europese wetgeving correct om te zetten, onafhankelijke regulerende autoriteiten op te richten en af te zien van protectionistisch gedrag. Indien de lidstaten deze verantwoordelijkheid niet nemen, zal liberalisering in sommige netwerkindustrieën louter theorie blijven.
Prof.dr. D.A.A.G. (Damien) Geradin (Brussel, 1966) is de eerste wetenschapper benoemd in het kader van een stimuleringsregeling om meer internationale topwetenschappers naar Tilburg te halen. Sinds oktober 2005 is hij hoogleraar Competition Law and Economics bij TILEC (het Tilburg Law and Economics Center). Tevens is hij Professor of Law aan het Europacollege van Brugge, waar hij de internationale denktank Global Competition Law Center oprichtte en leidt. Geradin studeerde rechten in Luik en slaagde magna cum laude. Hij volgde vervolgens een Master of Law aan King’s College London en promoveerde in 1995 aan Cambridge University. Geradin is ook “of counsel” bij een internationaal advocatenkantoor en adviseert als academicus o.a. de Wereldbank en de Europese commissie. Hij doceert onder andere aan de universiteiten van Harvard en Yale. Geradin staat in de werelddatabank van de SSRN (Social Science Research Network) bij de top-40.
