Wie wil voorkomen dat nabestaanden ruzie krijgen over de erfenis kan maar beter een testament laten opmaken. Ook wanneer de helft van de nalatenschap ongewenst in handen dreigt te vallen van een (ex-)schoonzoon of –dochter biedt een testament uitkomst. Sinds de invoering van marktwerking in het notariaat, vanaf 1999, is het evenwel voor veel mensen duurder geworden om een testament te laten opstellen. Het vrijgeven van de notaristarieven heeft namelijk wel geleid tot meer concurrentie, maar niet tot lagere prijzen in familiezaken. Leon Verstappen, hoogleraar notarieel recht aan de Rijksuniversiteit Groningen, vindt dit ‘een kwalijke zaak, te wijten aan de marktwerking die het notariaat is opgedrongen door de politiek’.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Het testament staat van 21 tot en met 26 april in de belangstelling tijdens de week van het testament. De week is een initiatief van 38 goede doelen in samenwerking met notariskantoren in het hele land. Notarissen bieden korting op een testament als daarin een legaat wordt opgenomen waarin de klant geld nalaat aan een goed doel. Sinds het geleidelijk vrijgeven van de notaristarieven vanaf 1999 is de notaris naast ambtenaar ook ondernemer. Hij of zij moet nu veel meer concurreren met collega’s en zich profileren om winst te kunnen maken. Testamenten, samenlevingscontracten en huwelijkse voorwaarden zijn sindsdien twee tot drie keer duurder geworden. Voor hypotheken en transporten zijn de tarieven juist gedaald.
Ruzie
Volgens Verstappen worden er jaarlijks meer dan 300.000 testamenten gemaakt. De redenen om een testament te laten maken, lopen sterk uiteen. Wie bang is dat de nabestaanden ruzie gaan maken over de erfenis doet er goed aan de afwikkeling van de nalatenschap goed te regelen. De erflater kan bijvoorbeeld een afwikkelingsbewindvoerder aanstellen die de zaken centraal regelt en zorgt dat iedereen zijn of haar deel krijgt. Een testament biedt ook de mogelijkheid om de vererving zelf te bepalen. Wie niets regelt, laat automatisch alle bezittingen na aan de eigen familie, het eerst aan de langstlevende partner en de kinderen. Via een testament kun je bovendien geld nalaten aan instanties zoals goede doelen.
Kwaliteit
Door de marktwerking staat de kwaliteit van het notariaat onder druk, meent Verstappen. De overheid houdt de ontwikkelingen sinds 1999 in het notariaat extra in de gaten. De commissie Hammerstein evalueerde de nieuwe wetgeving in 2005 en kon geen concrete aanwijzingen vinden voor kwaliteitsverlies in de notariële dienstverlening als gevolg van de marktwerking. ‘Maar,’ meent Verstappen, ‘de vrees bestaat dat door meer concurrentie de dienstverlening van de notaris verschraalt. De prijs is ook onderdeel van de kwaliteit en ik verwacht niet dat de tarieven nog omlaag zullen gaan door de toegenomen concurrentie’
Kostprijs
Sinds de invoering van de marktwerking moeten notarissen ‘meer kostprijs gerelateerd declareren,’ legt Verstappen uit. Voorheen werden de prijzen kunstmatig laag gehouden. Sociaal gevoelig werk, zoals testamenten, moeten goed toegankelijk blijven, vindt hij. Aan de andere kant moet de nieuwe notaris-ondernemer wel geld verdienen. ‘Een testament is maatwerk, kost betrekkelijk veel tijd om te maken en is dan ook veel duurder dan voor bijvoorbeeld hypotheken,’ aldus Verstappen.
‘Full service’
Wie een testament wil laten maken kan nu bij meer notarissen terecht omdat ook het vestigingsbeleid sinds 1999 is vrijgelaten. ‘Iedere notaris met de juiste papieren kan zich nu overal vestigen,’ legt Verstappen uit. Volgens de tweede trendrapportage over het notariaat van de overheid uit 2008 bieden notarissen nog altijd een zogenoemde ‘full service’. Klanten kunnen dus voor alle notariële akten terecht bij iedere notaris. ‘Omdat de gemiddelde klant de kwaliteit van een notaris vaak niet kan beoordelen, wordt de keuze voor een notaris meestal alleen bepaald door de prijs en dat pakt op termijn negatief uit voor de kwaliteit van de dienstverlening,’ meent Verstappen. ‘In feite zijn er net zoveel tarieven als er notarissen zijn,’ concludeert hij. Vooral grote kantoren, met meer dan vier notarissen, hanteren vaker bovengemiddelde tarieven. Dat geldt ook voor kantoren die gevestigd zijn in de regio’s Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Goedkopere kantoren staan in Friesland en in de omgeving van Roermond en Zwolle.
Kriebelig
Het aanprijzen van testamenten via de week van het testament vindt Verstappen op zich een goed idee. ‘Ik vind het een goede gedachte om mensen te adviseren over de mogelijkheden die ze hebben bij het opstellen van een testament.’ Het zit Verstappen echter niet lekker dat mensen met een korting worden gelokt naar een bepaald goed doel. ‘Er zit een zekere voorselectie achter en daar word ik wel een beetje kriebelig van.’ Daarnaast vraagt Verstappen zich af of de beloofde korting wel echt een korting is. ‘Misschien kostte een testament eerder 600 euro en nu 750.’
Curriculum Vitae
Leon Verstappen (Meijel, 1965) is sinds 1998 hoogleraar privaatrecht, in het bijzonder notarieel recht, aan de Rijksuniversiteit Groningen. Van 2001 tot en met 2004 was hij voorzitter van de vakgroep Privaatrecht en Notarieel recht en sinds 2006 is hij decaan van de rechtenfaculteit. Verstappen werkt op dit moment ondermeer aan de kwaliteitsverbetering van het notariaat. Hij stuurt tachtig auteurs uit binnen- en buitenland aan in de standaardisatie van notariële protocollen in de vorm van praktijkhandboeken voor het notariaat. Verstappen studeerde Nederlands recht en notarieel recht aan de Katholieke Universiteit Nijmegen en promoveerde daar in 1996. Hij werkt nog één dag in de maand op een notariskantoor.
