We leven in een bange samenleving. Criminaliteit, radicalisering en terrorismedreiging zorgen dat veiligheid een veelbesproken thema is. Niet alleen aan de borreltafel, ook in de politiek. De samenleving is in het defensief gedrongen. De opgave voor het bestuur is nieuwe vormen van veiligheidsbevordering te ontwerpen, zonder verstrikt te raken in het streven naar veiligheid , aldus bijzonder hoogleraar Politie- en veiligheidsstudies Hans Boutellier in zijn oratie op donderdag 7 april.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Onder de noemer veiligheid vindt een herordening plaats van het sociale domein. Er ontwikkelt zich een nieuw type veiligheidszorg, met verstrekkende bestuurlijke consequenties. In zijn oratie Meer dan veilig; over bestuur, bescherming en burgerschap gaat Hans Boutellier in op de manier waarop het openbaar bestuur omgaat met deze andere positie. Er is behoefte aan anticiperende acties en verreikende samenwerkingsrelaties. Van de politie, het onderwijs, de horeca, particuliere beveiligers en de verslavingszorg tot winkeliersverenigingen, woningcorporaties, sportclubs, het bankwezen en Justitie. Veiligheid is een samenlevingsproject geworden, stelt Boutellier.
De nieuwe vorm van veiligheidsbevordering onderscheidt zich van de traditionele strafrechtelijke handhaving. Anticiperen in plaats van reageren, daar gaat het om volgens Boutellier, met netwerken in plaats van losstaande organisaties. Contracten in plaats van sancties. Dat zorgt voor een omkering van perspectief, aldus Boutellier: het voorkomen van criminaliteit, radicalisering en terrorisme geeft richting aan veel maatschappelijke instituties. Hun taak verandert van het bieden van bescherming naar het bevorderen van burgerschap.
In dat verband maakt Boutellier de vergelijking met een voetbalelftal, dat in vier linies vanuit de verdediging de beweging naar voren maakt. De verdedigende linie bestaat uit risico-instituties, het middenveld zijn de maatschappelijke organisaties (van onderwijs tot bedrijfsleven). De voorhoede bestaat uit burgers en hun sociale verbanden. De politie is de libero, Justitie staat in het doel. Het bestuur in een bange samenleving denkt van achteruit naar voren: het grijpt urgent ervaren risico s aan voor effectief optreden van en met verschillende partijen, zodat de voorhoede van burgers zich ondersteund weet in de uitoefening van rechten en plichten.
Dit model wijkt af van andere bestuurskundige modellen, doordat het richting geeft en niet vrijblijvend is. Maar het doet wel recht aan het netwerkkarakter van de huidige samenleving. Boutellier waarschuwt echter nadrukkelijk voor het verstrikt raken in het streven naar veiligheid. Veiligheid is geen doel op zich, maar een voorwaarde voor vitaliteit, innovatie en menselijk contact. Een veilige school is er voor uitdagend onderwijs, een veilig plein voor ontmoeting tussen burgers. Uiteindelijk dient het spel te worden gemaakt door de voorhoede van burgers.
Hans Boutellier (1953) is algemeen directeur van het Verwey-Jonker Instituut, studeerde af als sociaal-psycholoog en promoveerde in 1993 op het proefschrift Solidariteit en slachtofferschap.
