Het Nederlandse strafrechtssysteem is niet erg zichtbaar, toegankelijk en begrijpelijk. Weinig mensen gaan naar zittingen toe. Steeds meer zaken onttrekken zich aan de publieke waarneming omdat ze door politie of openbaar ministerie worden afgedaan. Er is wetgeving in de maak die de behandeling van strafzaken nog onzichtbaarder zal maken. Zowel bezoekers van de publieke tribune als journalisten vinden strafzaken vaak niet goed te begrijpen. Mr.dr. Marijke Malsch, senior onderzoeker bij het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving( NSCR) en prof.dr.mr. Hans Nijboer, Leids hoogleraar Bewijs en bewijsrecht, verdiepten zich in de openbaarheid van de strafrechtspleging in Nederland. Op vrijdag 3 juni a.s. verschijnt De zichtbaarheid van het recht: openbaarheid van de strafrechtspleging.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Wettelijk is vastgelegd dat iedereen zittingen en uitspraken kan bijwonen. In de media verschijnen veel verslagen over strafzaken. Het zou ondenkbaar zijn dat de strafrechtspleging zich geheel in het geheim zou afspelen. In De zichtbaarheid van het recht tonen Malsch en Nijboer aan dat de strafrechtspleging voor een belangrijk deel echter niet goed zichtbaar is. Zaken die op een openbare zitting worden behandeld, zijn vaak niet goed te volgen voor publiek en pers.
Rechterlijke instanties verspreiden op steeds ruimere schaal informatie over de rechtspraak. Op www.rechtspraak.nl worden vonnissen gepubliceerd. Er zijn diverse brochures beschikbaar binnen gerechten. Er zijn afdelingen voorlichting gekomen en informatie over strafzaken is nu verkrijgbaar via persrechters en communicatieadviseurs. De landelijke dagen bij de gerechten worden druk bezocht door het publiek. Er is binnen de Rechterlijke Macht in toenemende mate aandacht voor klanvriendelijkheid en een goede bejegening. Deze – positieve – ontwikkelingen zijn echter niet voldoende voor een openbaar en transparant strafrechtssysteem.
Malsch en Nijboer geven een overzicht van de ontwikkelingen in de openbaarheid van de Nederlandse strafrechtspraak. Zij bespreken de historische wortels en theoretische principes, en gaan in op de manier waarop openbaarheid in de strafrechtspraktijk vorm krijgt. Voldoet de Nederlandse strafrechtspraktijk aan de criteria voor een ‘Ideale Rechtbank’? Wie bezoeken zittingen? Hoe verstaanbaar, zichtbaar en begrijpelijk is de behandeling van zaken ter zitting? Hoe verspreiden de persvoorlichters bij de gerechten informatie over zaken, en hoe doen de media hiervan verslag? Ook gaan zij in op recente ontwikkelingen in de wetgeving die de afdoening van strafzaken nog verder in de richting van politie en openbaar ministerie schuiven, en dus aan het zicht van het publiek onttrekken.
De gebrekkige zichtbaarheid van de rechtspraak kan negatieve gevolgen hebben voor legitimiteit en vertrouwen in de rechtspraak. Een rechtspraak die niet open en transparant is en waar burgers niet bij betrokken worden, kan op den duur leiden tot verlies aan vertrouwen en legitimiteit. Eigenrichting kan daardoor bevorderd worden.
