Conservatoir beslag: actuele wijzigingen beslagsyllabus

Conservatoir beslag is een belangrijk middel voor schuldeisers om hun rechten veilig te stellen. Met een verzoekschrift wordt aan de voorzieningenrechter van de rechtbank toestemming gevraagd om dit beslag te mogen leggen. De beslagsyllabus is een handleiding die rechters hanteren bij de beoordeling van deze verzoekschriften, waarmee men dus rekening dient te houden bij het verzoeken van verlof voor beslaglegging. Op 14 februari 2011 is de beslagsyllabus op enkele belangrijke punten gewijzigd.

Conservatoir beslag
Een niet betalende schuldenaar kan door de rechter, op verzoek van de schuldeiser, worden veroordeeld tot betaling van zijn schuld. Voordat deze procedure wordt gestart kan de schuldeiser zijn rechten trachten veilig te stellen door (conservatoir) beslag te doen leggen op vermogensbestanddelen van de schuldenaar (e.g. op loon, vorderingen van de schuldenaar op derden -bankrekeningen-, onroerend goed et cetera). Na beslaglegging mag de schuldenaar in beginsel niet meer over deze (beslagen) vermogensbestanddelen beschikken. Daardoor verkrijgt de schuldeiser meer zekerheid dat zijn vordering ook daadwerkelijk door de schuldenaar zal kunnen worden voldaan nadat de rechter de schuldenaar heeft veroordeeld. Nadat de rechter uitspraak heeft gedaan ten faveure van de schuldeiser, kan de schuldeiser zich in beginsel namelijk verhalen op de eerder (conservatoir) beslagen vermogensbestanddelen. Om dit (conservatoir) beslag te mogen leggen moet door een advocaat bij verzoekschrift (lees: beslagrekest), toestemming worden gevraagd aan de voorzieningenrechter van de rechtbank. In dit verzoekschrift dient de vordering van de schuldeiser te worden omschreven alsmede het goed waarop het beslag zal worden gelegd.

Beslagsyllabus
Rechtbanken gebruiken de zogenaamde beslagsyllabus als handleiding bij de beoordeling van beslagrekesten [1]. Deze beslagsyllabus bevat informatie voor de advocatuur omtrent de eisen die de rechtbanken stellen met betrekking tot beslagrekesten. De regels in de beslagsyllabus moeten worden beschouwd als “best practices”, waarbij bedacht moet worden dat het de voorzieningenrechter steeds vrij staat om in voorkomende gevallen anders te beslissen. De beslagsyllabus bevat geen “recht” of bindend beleid. De beslagsyllabus wordt met enige regelmaat geactualiseerd.

Relevante wijzigingen beslagsyllabus
Op 14 februari 2011 heeft het LOVC (Landelijk Overleg van de Voorzitters van de sectoren Civiel van de rechtbanken) een nieuwe versie van de beslagsyllabus gepresenteerd. De navolgende punten betreffen de belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de beslagsyllabus versie december 2009. Rechters en advocaten dienen met deze wijzigingen rekening te houden:

• vermelding relevante procedures: de verzoeker dient melding te maken van alle lopende en beëindigde procedures in zowel Nederland als het buitenland die relevant kunnen zijn voor een goede beoordeling van de zaak. Ook alle eerder ingediende beslagrekesten moeten worden vermeld;
• separate begroting vorderingen bij meerdere gerekwestreerden: bij meerdere gerekwestreerden (schuldenaren) dient thans de vordering op elk van hen apart begroot te worden. Dit is anders bij hoofdelijke aansprakelijkheid. In laatst genoemd geval dient gemotiveerd te worden gesteld waarom van hoofdelijkheid sprake is;
• voorlopig beslagverlof: soms bestaan twijfels over de gegrondheid van de vordering van de verzoeker of de noodzaak om beslag te leggen, terwijl tegelijkertijd ook de vrees gerechtvaardigd is dat het beslagobject door de schuldenaar aan verhaal wordt onttrokken indien partijen vóórdat het verlof wordt verleend zouden worden gehoord door de voorzieningenrechter door middel van een zitting. Dat stelt rechters voor het probleem dat ze een zitting zouden willen houden, maar dat hierdoor het beslag illusoir zou worden. In dat geval is het mogelijk om het verlof voorlopig te verlenen. Gelijktijdig dient dan te worden bepaald dat de voorzieningenrechter, alvorens definitief te beslissen, partijen op een in het verlof te noemen dag en uur zal horen, met de bepaling dat het voorlopig verlof alleen mag worden gebruikt als het beslag ten minste drie dagen voor die datum wordt gelegd en – voor zover van toepassing – is overbetekend;
• viermaal repeterend beslag: blijkens jurisprudentie en literatuur (zie o.m. Advocatenblad 16 juli 2004, p. 488-490) wordt verlof tot het herhaald mogen leggen van het beslag door sommige voorzieningenrechters toegestaan. Indien het verlof tot het herhaald mogen leggen van het beslag wordt verleend, wordt een beperking wenselijk geacht in tijdsduur en in het aantal keren dat beslag mag worden gelegd. De voorzieningenrechter zou dan kunnen overwegen het navolgende op te nemen in zijn beschikking: “Uit het oogpunt van een behoorlijke rechtsbedeling acht de voorzieningenrechter het noodzakelijk het aantal malen dat het beslag mag worden herhaald te beperken tot * keer en de termijn waarbinnen dat mag gebeuren te beperken tot * dagen na het eerstgelegde beslag.” In de regel zal in bovenstaande formule worden ingevuld dat binnen 30 dagen na het eerstgelegde beslag nog driemaal beslag mag worden gelegd. Dit kan anders zijn indien het financieel belang van het ingeroepen recht de aan een herhaald beslag verbonden extra kosten niet rechtvaardigt;
• derdenbeslag bij “Vormerkung”:; derdenbeslag onder de koper of onder de notaris is ook in geval van Vormerkung mogelijk (kort gezegd: inschrijving van een koopakte betreffende een woning in de openbare registers, voordat notariële levering heeft plaatsgevonden, om zodoende de koper te beschermen tegen bijvoorbeeld een faillissement van de verkoper, zie onder meer Hoge Raad 8 oktober 2010, RvdW 2010). Dat neemt niet weg dat het, teneinde de werking van artikel 7:3 lid 3 sub ƒ BW niet te frustreren, raadzaam kan zijn om, behoudens bijzondere omstandigheden, bij een verlof voor een derdenbeslag onder een notaris voor de koopsom van een registergoed te bepalen dat het verlof niet geldt voor het deel van de koopsom bestemd voor de aflossing van de hypothecaire schulden waarmee het registergoed is belast en evenmin voor het deel van de koopsom dat moet worden aangewend ter aflossing van de schuldeisers die beslag op het registergoed hebben gelegd voordat de koopovereenkomst op de voet van artikel 7:3 lid 1 BW werd ingeschreven;
• alertheid bij verkapte eigenbeslagen: in een eerdere versie van de beslagsyllabus was reeds bepaald dat in beginsel geen beslagverlof wordt verleend indien de verzoeker met het beslag beoogt een jegens hem ten gunste van de gerekwestreerde gewezen uitvoerbaar bij voorraad verklaarde veroordeling te frustreren. Van een dergelijke frustratie kan ook sprake zijn indien verlof wordt gevraagd voor het leggen van beslag op een bedrag dat kort daarvoor door de verzoeker ter voldoening aan een veroordeling is betaald. In de nieuwe versie van de beslagsyllabus wordt daarom aangeraden kritisch naar dergelijke rekesten te kijken.

[1] Zie voor de meeste recente versie van de beslagsyllabus: http://www.rechtspraak.nl/.

mr. Gosse Boeve, BANNING Advocaten