Wie internationaal zaken doet, heeft er belang bij dat een daaruit voortvloeiend geschil bij voorkeur wordt berecht door de rechter in zijn eigen woonplaats en niet door een buitenlandse rechter. Dat kan worden bereikt door in de overeenkomst een zogenaamd forumkeuzebeding op te nemen. Dit is een beding op grond waarvan partijen afspreken dat een eventueel geschil bij uitsluiting zal worden berecht door de rechter in de woonplaats van één van partijen. Een dergelijk forumkeuzebeding maakt vrijwel standaard onderdeel uit van algemene voorwaarden die één van partijen hanteert.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Op 29 februari 2012 wees de rechtbank `s-Gravenhage echter een vonnis dat in beginsel een streep zet door forumkeuzebedingen die zijn opgenomen in algemene voorwaarden.
In de kern ging het om de vraag of een forumkeuzebeding dat was opgenomen in de algemene voorwaarden van een Nederlandse partij, geldig was in een overeenkomst die was gesloten met een buitenlandse (in dit geval een Duitse) partij. De Nederlandse partij had in de offerte duidelijk verwezen naar de toepasselijkheid van de voorwaarden en deze ook bij de offerte aan de buitenlandse partij ter hand gesteld. In de algemene voorwaarden stond, zoals aangegeven, een verwijzing naar de Nederlandse rechter die als enige bevoegd zou zijn om over een geschil tussen partijen te oordelen. Dat is in de praktijk een heel belangrijk voordeel voor de gebruiker van de algemene voorwaarden. Deze kan dan immers bij zijn ‘eigen’ rechter terecht, hij kent de procedureregels, de procedure kan gevoerd worden in het Nederlands (dus geen vertaalkosten) en er hoeft niet, naast van een Nederlandse advocaat, ook van een buitenlandse advocaat gebruik te worden gemaakt. Kortom: een dergelijk forumkeuzebeding heeft voor de gebruiker van de algemene voorwaarden grote voordelen.
Nu bepaalt de zogenaamde Europese Executieverordening dat over dergelijke forumkeuzebedingen wilsovereenstemming tussen partijen moet bestaan die schriftelijk, duidelijk en nauwkeurig tot uiting komt.
Aan de orde was nu de vraag of een forumkeuzebeding dat is opgenomen in algemene voorwaarden daaraan voldoet. De rechtbank `s-Gravenhage vond van niet. De rechtbank oordeelde dat het betreffende schriftelijkheidsvereiste strikt dient te worden uitgelegd om te waarborgen dat wilsovereenstemming met betrekking tot de forumkeuze inderdaad vast staat. Vereisten voor een geldige forumkeuze ontleend aan de nationale wetgeving van de lidstaten kunnen daarbij in beginsel geen rol spelen omdat die vraag ‘verordeningsautonoom’ moet worden beantwoord.
De rechtbank is vervolgens van oordeel dat niet is komen vast te staan dat de buitenlandse partij daadwerkelijk en uitdrukkelijk heeft ingestemd met het forumkeuzebeding, ook al zijn de algemene voorwaarden bij de offerte overhandigd aan de buitenlandse partij en ook al is er uitdrukkelijk in de overeenkomst naar de toepasselijkheid van die voorwaarden verwezen.
De moraal van dit verhaal: wanneer je grensoverschrijdend zaken doet, is het in het licht van dit vonnis verstandig om niet alleen in je algemene voorwaarden, maar ook in bijvoorbeeld de offerte zelf of, beter nog, in de uiteindelijk te sluiten overeenkomst een apart forumkeuzebeding op te nemen. Dit om te voorkomen dat je gedwongen wordt om in voorkomend geval de wederpartij voor zijn eigen, buitenlandse rechter te dagvaarden en om te voorkomen dat je (bijvoorbeeld wanneer de prestatie in het buitenland moet worden verricht) zelf gedagvaard wordt voor de buitenlandse rechter. Een dergelijk forumkeuzebeding zou als volgt kunnen luiden:
“Alle geschillen die tussen partijen ontstaan als gevolg van of samenhangende met deze overeenkomst zullen bij uitsluiting worden berecht door de bevoegde rechter in Utrecht.”
Of (Engels):
“All disputes arising out of or in connection with this agreement shall be exclusively settled by the competent court in Utrecht.”
Volledigheidshalve gaat het betreffende vonnis hierbij. Voor nauwkeurige nalezing wordt verwezen naar de rechtsoverwegingen 3.1 t/m 3.5.
mr. dr. Marcel Ruygvoorn, Van Benthem & Keulen N.V.
