Indien de ‘Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten’ doorgang zal vinden, verdwijnt het buitenwettelijk zelfstandig schadebesluit. Het wetsvoorstel is 27 maart jl. aangenomen door de Tweede Kamer.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
In de huidige situatie heeft degene die meent schade te hebben geleden door onrechtmatig overheidshandelen de keuze om de schade via de civiele rechter dan wel via de bestuursrechter te verhalen. Een benadeelde kan nog switchen tussen de bestuursrechter en de civiele rechter tot het moment dat de bestuursrechter uitspraak heeft gedaan. Van een zelfstandig schadebesluit is sprake, indien de schade los van het schadeveroorzakende besluit wordt vastgesteld. Een door het bestuursorgaan genomen zelfstandig schadebesluit is onder het huidige recht alleen appellabel bij de bestuursrechter indien aan drie connexiteitsvereisten is voldaan, namelijk: de materiële connexiteit (de schade moet zijn ontstaan in het kader van de uitoefening van de publieke taak), de processuele connexiteit (alleen beroep als ook beroep tegen de schadeoorzaak mogelijk is) en de belanghebbende-connexiteit. In de praktijk zorgt met name de processuele connexiteit voor problemen. Hierdoor is een zelfstandig schadebesluit voor schade die veroorzaakt is door feitelijk handelen, bijvoorbeeld door toezeggingen, niet appellabel en kan de schade alleen via een civiele procedure verhaald worden.
In het wetsvoorstel vervalt de mogelijkheid om beroep in te stellen tegen een zelfstandig schadebesluit. Ook de mogelijkheid om ingevolge artikel 8:73 Algemene wet bestuursrecht om schadevergoeding te verzoeken bij gegrondverklaring van het beroep tegen een schadeveroorzakend besluit, verdwijnt. Daarvoor in de plaats komt een zelfstandige verzoekschriftprocedure. Het verzoek tot schadevergoeding kan zowel tijdens een beroepsprocedure als daarbuiten worden gedaan. De bestuursrechter is bevoegd om te oordelen over schadevergoeding – indien het besluit niet van beroep op de bestuursrechter is uitgezonderd – naar aanleiding van onrechtmatige besluiten, onrechtmatige niet (tijdige) besluiten, onrechtmatige handelingen ten opzichte van ambtenaren en onrechtmatige handelingen ter voorbereiding van een onrechtmatig besluit. Deze laatste categorie is nieuw. Hiermee wordt het bijvoorbeeld mogelijk om een verzoek tot schadevergoeding in te dienen bij de bestuursrechter indien in het voortraject van een onrechtmatig besluit bepaalde toezeggingen zijn gedaan of onjuiste informatie is gegeven.
De huidige keuzevrijheid tussen de civiele rechter en de bestuursrechter vervalt in het wetsvoorstel. Indien de schade wordt veroorzaakt door een besluit waarover de Centrale Raad van Beroep of de belastingkamer van de Hoge Raad in enige of hoogste instantie oordeelt, is de bestuursrechter bij uitsluiting bevoegd. In de overige gevallen is er nog wel de keuze tussen de civiele en de bestuursrechter, echter slechts tot schadebedragen van maximaal € 25.000,00. Voor bedragen boven deze grens is de civiele rechter bij uitsluiting bevoegd.
Met invoering van deze wet zal een einde komen aan de huidige ingewikkelde connexiteitsvereisten. In de praktijk zal moeten blijken hoe omgegaan moet worden met de voorgeschreven competentieverdeling tussen de civiele en de bestuursrechter en de daaraan verbonden praktische problemen. Zal het bijvoorbeeld mogelijk zijn om gedurende de procedure bij de bestuursrechter de eis te vermeerderen tot boven de € 25.000,00 of mag schade boven de € 25.000,00 worden opgeknipt in verschillende procedures bij de bestuursrechter(1)?
Indien het wetsvoorstel ook door de Eerste Kamer wordt aangenomen, zal het naar verwachting begin 2013 in werking treden.
(1)Zie Nieuw overheidsaansprakelijkheidsrecht, prof. Mr. B.J. van Ettekoven, Verkeersrecht 2011-7/8
mr. Petra Schilder Spel, Van Benthem & Keulen N.V.
