RJ-Uitingen vanwege wetswijziging Titel 9 Boek 2 BW

Titel 9 Boek 2 BW zal naar aanleiding van wetsvoorstel 29737 grondig worden gewijzigd. Deze voorgestelde wijziging is het gevolg van het streven naar verdergaande harmonisatie van jaarverslaggeving binnen de Europese Unie. Beursgenoteerde vennootschappen waren op grond van een verordening van de EU reeds verplicht gesteld om de geconsolideerde jaarrekening op te stellen op basis van IFRS. De wetswijziging maakt het nu ook voor niet-beursgenoteerde ondernemingen mogelijk om IFRS toe te passen. Het wetsvoorstel ligt momenteel ter goedkeuring bij de Eerste Kamer.

Voorts is op 28 juni 2005 het Besluit waardering activa vervangen door het Besluit actuele waarde (publicatie in Staatsblad 2005-321). De wetswijziging (naar verwachting) en het nieuwe Besluit actuele waarde zijn reeds van toepassing op jaarrekeningen die worden opgesteld over de verslagjaren die zijn aangevangen op of na 1 januari 2005. De Raad voor de jaarverslaggeving (RJ) publiceert heden RJ-Uiting 2005-2 ‘Gevolgen van wijziging Titel 9 en het Besluit actuele waarde voor grote en middelgrote rechtspersonen’ en RJ-Uiting 2005-3 ‘Gevolgen van wijziging Titel 9 en het Besluit actuele waarde voor kleine rechtspersonen’ die de inhoud en de consequenties van deze wijzigingen uiteenzetten. Naar aanleiding van beslissingen van de wetgever heeft de RJ op een aantal punten gewijzigde standpunten ingenomen.

Onderstaand een opsomming van een aantal belangrijke wijzigingen, die in de RJ-Uitingen nader worden besproken en toegelicht:

• zowel de enkelvoudige als de geconsolideerde jaarrekening kan worden opgesteld volgens IFRS (de door de Europese Commissie goedgekeurde (‘endorsed’) standaarden en interpretaties) (artikel 2:362 lid 8 BW);
• de geconsolideerde jaarrekening wordt niet langer beschouwd als een toelichting op de enkelvoudige jaarrekening, maar vormt een zelfstandig onderdeel van de jaarrekening (artikel 2:361 lid 1 BW);
• er zijn ruimere toepassingsmogelijkheden van actuele waarde in de jaarrekening (artikel 2:384 lid 1 BW). Immateriële vaste activa, met uitzondering van goodwill en vooruitbetalingen op immateriële vaste activa, kunnen nu ook tegen actuele waarde worden gewaardeerd, mits een liquide markt aanwezig is (artikel 6 Besluit actuele waarde);
• de toepassing van het realisatiebeginsel is verruimd, waardoor waardeveranderingen van financiële instrumenten en andere beleggingen (o.a. vastgoedbeleggingen) direct in het resultaat kunnen worden verwerkt (artikel 2:384 lid 7 BW);
• de wettelijke bepalingen inzake de verwerking van positieve goodwill zijn niet veranderd. De politieke discussie en de hieruit volgende beslissing van de wetgever om de in de wet genoemde drie verwerkingswijzen te blijven toestaan heeft de RJ doen besluiten om zijn stellige uitspraak dat goodwill geactiveerd dient te worden, te veranderen in een aanbeveling (artikel 2:389 lid 7 BW);
• voor de verwerking van negatieve goodwill bestaat geen wettelijke bepaling meer. Een herwaarderingsreserve wordt dan ook niet meer gevormd. De RJ heeft daarom een nieuw standpunt ingenomen over de verwerking van negatieve goodwill;
• de consolidatiekring is verruimd met rechtspersonen waarop de consolidatieplichtige rechtspersoon een overheersende zeggenschap kan uitoefenen of waarover hij de centrale leiding heeft (artikel 2:406 BW). Dit betreft met name Special Purpose Entities (SPE’s);
• maatschappijen met sterk afwijkende activiteiten die in de consolidatiekring vallen, moeten voortaan worden geconsolideerd (het oude artikel 2:406 lid 3 BW is hiermee komen te vervallen);
• er gelden aangepaste bepalingen voor het vormen van een herwaarderingsreserve (artikel 2:390 BW), waardoor de noodzaak ontstaat om de herwaarderingsreserve te bepalen per individueel actief;
• in de wet zijn nu bepalingen opgenomen over de vorming van een reserve omrekeningsverschillen (artikel 2:389 lid 8 BW);
• in Titel 9 Boek 2 BW en het Besluit actuele waarde zijn bepalingen opgenomen voor het verwerken, waarderen en toelichten van financiële instrumenten (waaronder het toepassen van hedge accounting).

De volledige teksten van RJ-Uiting 2005-2 en 2005-3, de voorgestelde wijziging van Titel 9 Boek 2 BW, de gemarkeerde versie van Titel 9 Boek 2 BW, de Memorie van Toelichting en het Besluit actuele waarde zijn beschikbaar via de website van de RJ.

Over RJ
De Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) is een orgaan van de Stichting voor de Jaarverslaggeving, een samenwerkingsverband tussen de Vereniging VNO-NCW, Koninklijke Vereniging MKB-Nederland, de Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV), het Christelijk Nationaal Vakverbond (CNV), de Vereniging van Beleggingsanalisten (VBA), de Nederlandse Orde van Accountants-Administratieconsulenten (NOvAA) en het Koninklijk Nederlands Instituut van Registeraccountants (NIVRA). De Stichting heeft statutair ten doel de kwaliteit van de externe verslaggeving – in het bijzonder van de jaarrekening – binnen Nederland te bevorderen. De RJ is belast met het opstellen en het publiceren van richtlijnen voor de jaarverslaggeving, en is samengesteld uit vertegenwoordigers van verschaffers, gebruikers en controleurs van financiële verslaggeving. De genoemde richtlijnen worden gepubliceerd in de jaarlijks verschijnende bundel Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, aangevuld met eventuele tussentijdse publicaties.

RJ-Uiting 2005-2 ‘Gevolgen van wijziging Titel 9 en het Besluit actuele waarde voor grote en middelgrote rechtspersonen’, RJ
RJ-uiting 2005-3 ‘Gevolgen van wijziging Titel 9 en het Besluit actuele waarde voor kleine rechtspersonen’, RJ
Eerste Kamer 29737 nr. A d.d. 15 maart 2005, RJ
Gemarkeerde versie van Titel 9 Boek 2 BW, RJ
Memorie van Toelichting bij Tweede Kamer 29737 nr. 3, RJ
Besluit actuele waarde, RJ