De curator in een faillissement heeft een bijzondere positie. De curator is een mens van vlees en bloed en beheert in die hoedanigheid een eigen privévermogen. Op zijn eigen naam heeft hij een huis gekocht, een hypotheek afgesloten, een bankrekening geopend. Wordt de curator benoemd als curator, dan beheert hij ook een ander vermogen: dat van de failliete (rechts-)persoon. Die twee vermogens zijn in beginsel gescheiden. Beschikt de failliet over een woonhuis, dan zal de curator de leveringsakte moeten tekenen. De opbrengst komt op een speciale boedelrekening – op naam van de curator. Dit betekent niet dat die curator met de verkoopopbrengst van het woonhuis zijn eigen bankrekening mag spekken: de opbrengst valt in een eigen vermogen.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Als de curator handelt als curator (men noemt dat ook wel handelen q.q. of qualitate qua: in zijn hoedanigheid van), gaat er natuurlijk af en toe iets mis. Soms wordt door dit handelen een derde partij schade toegebracht, en wil die derde de curator hiervoor aansprakelijk houden. Uitgangspunt is dan: de curator handelde q.q. en kan dus ook alleen q.q. aansprakelijk gesteld worden. De curator hoeft niet te vrezen dat de derde zich zal verhalen op zijn woning en zijn bankrekening – de derde kan zich alleen verhalen op de failliete boedel.
In principe. In uitzonderingssituaties kan namelijk ook sprake zijn van persoonlijke aansprakelijkheid, de zogenaamde aansprakelijkheid pro se. Dit betekent dat de faillissementscurator met zijn privé-vermogen instaat voor de schade die ontstaat door zijn onrechtmatige handelingen. Wanneer is de curator pro se aansprakelijk? De Hoge Raad formuleerde op 19 april 1996 de zogenaamde Maclou-norm.
Bepalend is of een over voldoende inzicht en ervaring beschikkende curator die zijn taak met nauwgezetheid en inzet verricht, in de gegeven omstandigheden in redelijkheid tot de desbetreffende gedragslijn zou hebben kunnen komen. Voor persoonlijke aansprakelijkheid is vereist dat de curator ook persoonlijk een verwijt kan worden gemaakt van zijn handelen. Hij moet op het onjuiste van zijn handelen hebben ingezien, dan wel redelijkerwijze hebben behoren in te zien.
In december 2011 heeft de Hoge Raad zich weer gebogen over de vraag of sprake was van aansprakelijkheid van de curator pro se. De heer X was op 12 december 2000 in staat van faillissement is verklaard. Tot de faillissementsboedel behoren het door de heer X gedreven restaurant, het woonhuis op de bovenverdiepingen van het restaurant, de inventaris van het restaurant en een behoorlijke wijnvoorraad. De curator werd er door de heer X van beschuldigd dat hij heeft verzuimd een zo hoog mogelijke boedelopbrengst na te streven. De heer X vordert onder meer schadevergoeding, omdat hij na afwikkeling van het faillissement met een restschuld bleef zitten.
De Hoge Raad overweegt dat de faillissementscurator wegens een onzorgvuldige uitoefening van zijn wettelijke taak tot beheer en vereffening van de boedel persoonlijk aansprakelijk kan zijn jegens degenen in wiens belang hij die taak uitoefent, te weten de (gezamenlijke) schuldeisers, en jegens derden met de belangen van wie hij bij de uitoefening van die taak rekening heeft te houden, zoals de gefailleerde. In beginsel komt de curator een ruime mate van vrijheid toe. De curator dient zich te richten naar het belang van de boedel, maar hij bepaalt hoe dat belang wordt gediend. Dit geldt dus ook voor de wijze waarop hij het actief te gelde maakt.
De Hoge Raad overweegt voorts dat, om te beoordelen of sprake is van aansprakelijkheid van de curator pro se, de Maclou-norm moet worden toegepast, en dat de toetsing aan die norm – mede gelet op de vrijheid van de curator – zeer terughoudend moet worden toegepast. In dit geval was de curator van de heer X niet pro se aansprakelijk.
