Plannen om het civiele recht en bestuursrecht drastisch te moderniseren, kunnen rekenen op steun van het kabinet Rutte II. Dat blijkt uit het regeerakkoord. Beleidsvoornemens die het afgelopen jaar grote bezorgdheid hebben gewekt, zoals vergaande verhoging van de griffierechten en het invoeren van minimumstraffen, worden in het akkoord niet genoemd.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Eenvoudige procedures
De Rechtspraak wil civiele en bestuursrechtelijke procedures gelijktrekken en eenvoudiger maken, wat de toegankelijkheid en efficiëntie ten goede komt. Burgers en andere procespartijen moeten de mogelijkheid krijgen om stukken digitaal in te dienen en de voortgang van de zaak via de computer te volgen. Het nieuwe kabinet kondigt maatregelen aan die die ontwikkeling ondersteunen. Gezocht wordt naar een meer uniforme manier van procederen, waarbij het verschil tussen de dagvaardings- en verzoekschriftprocedure kan komen te vervallen. Digitaal procederen in het bestuursrecht wordt mogelijk gemaakt.
Strafproces
De Raad voor de rechtspraak staat positief tegenover extra aandacht die wordt aangekondigd voor de pakkans van verdachten, een doelmatig werkende strafrechtketen, kortere doorlooptijden en betere uitvoering van strafrechtelijke beslissingen. Het nieuwe kabinet wil de positie van slachtoffers versterken, onder meer door uitbreiding van het spreekrecht, maar in welke vorm dat gebeurt is nog niet duidelijk. Daarnaast wordt het eenvoudiger om verdachten in voorlopige hechtenis te houden tot de zitting, en opgelegde straffen van meer dan twee jaar (of één, als er slachtoffers zijn) worden direct ten uitvoer gelegd, ook als hoger beroep is aangetekend. Over de uitbreiding van gronden voor voorlopige hechtenis heeft de Raad voor de rechtspraak vorig jaareen kritisch advies (PDF, 63 Kb) uitgebracht. Daarin werd onder meer gewaarschuwd voor strijdigheid met het beginsel dat verdachten onschuldig zijn tot het tegendeel is bewezen. Daarnaast kan snelle berechting ertoe leiden dat meer zaken moeten worden aangehouden voor nader onderzoek.
Minimumstraffen
Het plan om minimumstraffen in te voeren die rechters verplicht zouden moeten opleggen, komt niet terug in het regeerakkoord. Officieren van justitie moeten wel minimumstraffen eisen als een verdachte opnieuw een ernstig misdrijf heeft gepleegd, maar rechters zijn vrij om daar gemotiveerd van af te wijken. Zij krijgen extra vrijheid bij het opleggen van een passende straf als ze iemand voor meerdere misdrijven tegelijk veroordelen.
Adolescentenstrafrecht
Om het ontsporen van jongeren beter te bestrijden, wil het kabinet adolescentenstrafrecht invoeren, waardoor jongeren tot 23 jaar volgens het jeugdstrafrecht bestraft kunnen worden. De Raad is positief over het feit dat de maximale jeugddetentie op twee jaar wordt gehouden en niet wordt uitgebreid tot vier jaar, zoals aanvankelijk de bedoeling was. Jongeren kunnen, als aanvullende maatregel, verplicht worden om onderwijs te volgen (ter beschikking stellen aan het onderwijs).
Zelf betalen
Terwijl de sterke verhoging van de griffierechten – de kosten die partijen moeten betalen om een proces aan te spannen – niet wordt genoemd, heeft de nieuwe coalitie wel een andere vorm van griffierechten voor ogen: veroordeelde misdadigers moeten de kosten van het strafproces deels vergoeden. Bovendien wordt een eigen bijdrage voor de detentiekosten in het regeerakkoord genoemd. De Raad voor de rechtspraak ziet vooralsnog geen principiële bezwaren tegen het doorberekenen van de proceskosten; in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk is dit al praktijk. Of dat in het Nederlandse systeem van strafvordering past, moet echter worden bezien.
Ontslag en echtscheiding
De rol van de rechter bij echtscheiding en ontslag wordt kleiner. Mensen die willen scheiden kunnen dat buiten de rechter om doen, mits zij het eens zijn en er geen kinderen in het spel zijn. De Raad voor de rechtspraak vindt dat geen goed idee. Ook als mensen een minnelijke schikking treffen, kunnen zich later omstandigheden voordoen waardoor ze terug willen vallen op een vonnis. Bovendien wordt de administratieve scheiding buiten de Europese Unie vaak niet erkend, waardoor in het buitenland juridische problemen kunnen ontstaan.
Aanvragen voor ontslag van werknemers worden in de toekomst door het UWV beoordeeld; de mogelijkheid om te kiezen voor een procedure bij de kantonrechter vervalt. Werknemers kunnen wel tegen hun ontslag in beroep gaan bij de rechter. De Raad vraagt zich af wat de gevolgen zijn voor de flexibiliteit, snelheid en zekerheid waar de betrokkenheid van de rechter bij het ontslagrecht de afgelopen decennia voor heeft gezorgd.
Raad van State
De Raad van State wordt in de plannen van het kabinet ‘gesplitst in een rechtsprekend deel en een adviserend deel. Het rechtsprekende gedeelte wordt samengevoegd met de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het Bedrijfsleven’, aldus het regeerakkoord. Het ligt naar oordeel van de Raad voor de rechtspraak voor de hand om het gerecht dat door de splitsing en samenvoeging zal ontstaan, zoals alle andere gerechten in ons land, met uitzondering van de Hoge Raad, onder te brengen bij de rechterlijke organisatie. Dit is vooral van belang met het oog op de inzichtelijkheid van de rechtspraak voor de burger.
