De aansprakelijkheid van de overheid is te onderscheiden in aansprakelijkheid wegens onrechtmatige daad en aansprakelijkheid wegens rechtmatige daad. Er is sprake van een onrechtmatige overheidsdaad bij het handelen of nalaten van een overheidsorgaan in strijd met een rechtsnorm. De overheid kan ook schade veroorzaken bij rechtmatig handelen. Een voorbeeld daarvan is het vaststellen van een bestemmingsplan. Tegemoetkoming in planschade is geregeld in artikel 6.1 van de Wet ruimtelijke ordening (Wro).
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Door het vaststellen van een bestemmingsplan ontstaan bepaalde juridische verwachtingen omtrent de bouw- en gebruiksmogelijkheden. Hier kan een zekere waarde aan gekoppeld worden. Voornoemd artikel bepaalt dat wanneer (onder andere) een bepaling van een bestemmingsplan of planwijziging leidt tot schade in de vorm van vermindering van waarde of inkomensderving , B&W op aanvraag een tegemoetkoming toewijst. Een voorbeeld is wanneer een eigenaar door een nieuw bestemmingsplan de voorheen bestaande bouwmogelijkheden of horecabestemming ziet wegvallen.
Een aanvraag dient bij B&W te worden ingediend en in elk geval te bevatten: de aanduiding van de schadeoorzaak, een onderbouwing van de schade en een beschrijving van hoe de schade anderszins kan worden gecompenseerd, zo bepaalt artikel. 6.1.2.2 van het Besluit ruimtelijke orde (Bro). Een dergelijke aanvraag is pas ontvankelijk wanneer het schadeveroorzakende bestemmingsplan of besluit ‘formele rechtskracht’ heeft, oftewel wanneer geen beroepsmogelijkheden daartegen meer openstaan.
Bijkomende vereisten zijn dat de schade ‘redelijkerwijs niet voor rekening van de aanvrager behoort te blijven’ en dat ‘de tegemoetkoming niet voldoende anderszins is verzekerd.’ Wat betreft het eerste vereiste is in artikel 6.2 Wro in ieder geval geregeld dat waardevermindering of inkomensderving van 2% voor eigen rekening blijft. Betreffende het tweede punt wordt gedoeld op een eventuele reeds in een eerdere fase toegekende vergoeding.
Criteria voor de beoordeling van een aanvraag zijn onder andere ook de voorzienbaarheid en de vraag of er sprake is van actieve of passieve risicoaanvaarding. Wanneer een planologische verslechtering in de lijn der verwachtingen lag, (bijvoorbeeld door concrete beleidsmatige ontwikkelingen) en de benadeelde door actief handelen of stilzitten het risico op schade heeft aanvaard, zal geen of minder planschadevergoeding worden toegewezen. Tegen een afgewezen aanvraag is bezwaar en beroep mogelijk.