De samenleving moet er altijd van op aankunnen dat de rechtspraak van goede kwaliteit is. Dat mag niet in het gedrang komen doordat rechters en raadsheren te zeer worden afgerekend op aantallen in plaats van op de kwaliteit van hun uitspraken. Als blijkt dat het echt nodig is voor de handhaving van de kwaliteit van de rechtspraak en als het binnen de begroting van de Rechtspraak onmogelijk is voldoende middelen vrij te maken, moeten gerechten daarvoor uiteindelijk meer kunnen uitgeven dan in de afspraken met de regering over de bekostiging van rechtszaken is voorzien.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Dat is een van de conclusies in de brief van de Raad voor de rechtspraak (PDF, 176 kB) na een rondgang langs nagenoeg alle gerechten en colleges begin dit jaar. Aanleiding was een manifest waaraan ongeveer 30 procent van de rechters en raadsheren hun steun hebben betuigd en waarin onder meer de zorg wordt uitgesproken dat de Rechtspraak steeds meer lijkt op een bedrijf waarin productiecijfers leidend zijn.
Productiedruk
Bij die rondgang was de productiedruk het meest besproken onderwerp. Vooral bij straf-, familie- en jeugdzaken en vooral bij de hoven (waar recht wordt gesproken in hoger beroep) is de situatie soms zorgelijk. Een deel van de rechters en raadsheren voelt zich klem zitten: aan de ene kant willen ze de kwaliteit van hun werk overeind houden, aan de andere kant willen ze ook alle zaken afhandelen en niemand onnodig laten wachten op een uitspraak.
Volgens de Raad zijn er maatregelen nodig: er zal niet meer eenzijdig op productie en geld gestuurd dienen te worden, maar op de totale prestatie van een gerecht. Als onontkoombaar is dat dit bij een gerecht tot rode cijfers leidt, zal de Raad hiervoor zijn verantwoordelijkheid nemen en regering en parlement nadrukkelijk voorhouden dat de samenleving te allen tijde verzekerd dient te zijn van kwalitatief goede rechtspraak. Voor het zover is, moeten de gerechten het geld eerst zoveel mogelijk inzetten voor het rechtspreken zelf en het goed verdelen over de verschillende rechtsgebieden.
Goede rechtspraak
De Raad wijst erop dat goede rechtspraak niet alleen moet worden verengd tot een zaak van geld. Rechters en raadsheren moeten zelf vastleggen wat in concrete zaken goede rechtspraak is. Nu zijn die standaarden grotendeels onuitgesproken en kunnen ze van gerecht tot gerecht verschillen. De standaarden bieden voor henzelf houvast en geven aan welke inzet de gerechtsbesturen en de maatschappij van hen mogen verwachten.
Derde staatsmacht
Bij de rondgang uitten veel rechters en raadsheren kritiek op de Raad voor de rechtspraak. Die zou te weinig oog hebben voor de dagelijkse praktijk van de rechtspraak. De Raad zou bij regering en parlement ook te weinig opkomen voor de belangen van de Rechtspraak als derde staatsmacht. In antwoord hierop zal de Raad beter en actiever uitdragen welke standpunten hij namens de Rechtspraak in de gesprekken met het ministerie van Veiligheid en Justitie en met de Eerste en Tweede Kamer heeft ingenomen.
Grenzen stellen
De Raad wijst erop dat de zorgen van rechters en raadsheren naar zijn mening een nadere oorzaak hebben. De eisen die politiek en maatschappij stellen aan rechters en raadsheren nemen sterk toe. Het gaat dan bijvoorbeeld om kortere doorlooptijden en grotere deskundigheid. Kritiek op de rechter – ook in individuele zaken – wordt ongekend scherp verwoord in media en politiek. Tegelijk zijn de publieke middelen schaars en worden schaarser. Deze spanningen verdwijnen niet met een ander bekostigingsstelsel, waarschuwt de Raad.
Daarom pleit de Raad voor een andere aanpak: bestuurders, managers, de rechters en raadsheren moeten duidelijker grenzen stellen, waarbij natuurlijk ook aandacht moet zijn voor gerechtvaardigde verlangens van de samenleving. De onafhankelijkheid van de Rechtspraak kan alleen worden waargemaakt in een stevige institutie die de rechters en raadsheren beschermt, maar hen ook kan aanspreken, aldus de Raad.
Brief aan rechters
De Raad trekt de conclusies naar aanleiding van de rondgang langs de gerechten in een brief aan alle rechters, raadsheren en medewerkers van de Rechtspraak. Het debat over de oplossingen voor de zorgen van rechters en raadsheren gaat door, kondigt de Raad aan. Dit voorjaar komt er een nieuwe ronde bijeenkomsten in alle gerechten, waar de discussie over deze en andere maatregelen verder zal worden gevoerd.
