Een naadloze aansluiting op de samenleving. Dat is het doel van de nieuwe opleiding tot rechter, die volgend jaar start. Voordat juristen aan de rechtersopleiding beginnen, moeten ze 2 jaar ‘buitenervaring’ hebben. De beste vissen uit de juristenvijver worden dankzij een op maat gesneden opleiding gevormd tot toekomstbestendige rechters.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Juristen die als rechter aan de slag willen, kunnen met ingang van 2014 terecht bij een gloednieuw ‘opleidingshuis’. Honderden mensen van binnen en buiten de Rechtspraak dachten mee over de nieuwe opleiding, die toekomstige rechters scholing op maat biedt. Het resultaat is modern, goed doordacht en toekomstbestendig, vindt Simone Roos, lid van de Raad voor de rechtspraak. Maar voordat een nieuwe lichting rechters in opleiding (rio’s) aan de slag kan, zal vooral bij de gerechten nog heel wat werk verzet moeten worden. Roos: “Het huis is af, maar het moet nog wel worden geschilderd en ingericht. En daarna kan, per 1 januari, de deur open”.
Hervormen
Rechters worden al zo’n 55 jaar op dezelfde manier opgeleid. Recent afgestudeerde juristen volgen de 6 jaar durende raio-opleiding en beslissen pas na verloop van tijd of ze rechter of officier van justitie willen worden. Ervaren juristen die overstappen naar de Rechtspraak, worden in één jaar klaargestoomd voor het vak. De ene variant duurt eigenlijk te lang en de andere te kort, vinden veel rechters. Plannen om de opleiding te hervormen raakten enkele jaren geleden in een stroomversnelling, toen het eerste kabinet-Rutte flinke bezuinigingen aankondigde. Het nieuwe opleidingshuis is onlangs goedgekeurd door de Presidentenvergadering en de Raad voor de rechtspraak. Tegelijkertijd wordt de werving en selectie van toekomstige rechters gemoderniseerd.
Divers
De raio-opleiding, vaak geprezen om het principe van werkend leren, is nogal star van opzet. Iedereen legt exact hetzelfde traject af en er is weinig aandacht voor specifieke talenten. Het nieuwe opleidingsstelsel is juist gericht op het stimuleren daarvan, ook om diversiteit binnen de rechterlijke macht te bevorderen. Alleen juristen met minimaal 2 jaar juridische, maatschappelijk relevante werkervaring buiten de rechtspraak, worden toegelaten. Zij volgen ieder hun eigen route door het nieuwe opleidingshuis, dat uit losse modules bestaat. De eindtermen waaraan zij moeten voldoen staan vast, de weg daar naartoe duurt 15 maanden tot maximaal 4 jaar, afhankelijk van aanleg en ervaring. Dat is 2 jaar korter dan de huidige opleiding. “De eis van 2 jaar werkervaring maakt een buitenstage overbodig’, zegt Simone Roos. Bovendien komen onnodige overlappingen met de officiersopleiding te vervallen; het OM krijgt een eigen opleiding.
Mooi ontwerp
De Raad voor de rechtspraak is opdrachtgever voor de nieuwe opleiding, de uitvoering is in handen van het Studiecentrum Rechtspleging (SSR) en de rechtbanken en gerechtshoven waar de rio’s aan het werk gaan. “Om zoveel mogelijk draagvlak te krijgen, hebben we de rechters en raadsheren gevraagd zelf een nieuwe opleiding te ontwerpen, met deskundige ondersteuning van SSR”, zegt Roos. “Het verzoek was om creatief en innovatief te werk te gaan. Dat hebben ze goed gedaan. Het ontwerp is echt mooi, goed doordacht en toekomstbestendig. Het opleidingshuis zal breed geschoolde generalisten opleveren die daarnaast hun eigen talenten hebben ontwikkeld en daarmee optimaal zijn toegerust voor het rechtersvak.”
Beste vissen
Naast de traditionele rechtersvaardigheden (juridische kennis, snel tot de kern kunnen komen) krijgen ook maatschappelijke oriëntatie, goed communiceren, verantwoordelijkheid nemen, kennis delen, feedback geven, ethiek en mediabewustzijn veel aandacht in de opleiding. Die kwaliteiten worden ontwikkeld op de werkvloer en tijdens stages, onder meer bij een gerechtshof, het OM en in Europa. De rio’s stellen zoveel mogelijk hun eigen pakket samen en bouwen in overleg met hun opleider een portfolio op, die aan een beoordelingscommissie wordt voorgelegd. “Een geweldige vooruitgang vind ik de voorfase van 3 maanden, waarin rio’s via nagespeelde zittingen oefenen met het rechtersvak”, zegt Roos. “Zo merken ze snel of het wel bij hen past. Van de huidige rio’s, die vaak een goede baan opgeven om rechter te worden, loopt 25 % vast. Dan sta je met lege handen. We hopen met een andere selectieprocedure en deze voorfase het aantal afhakers sterk terug te brengen. Bovendien gaan we deelcertificaten uitreiken, zodat rio’s die toch stoppen, altijd iets overhouden aan de opleiding. Al met al maakt de nieuwe opleiding ons aantrekkelijker als werkgever. Ik denk dat we daardoor de beste vissen uit de juristenvijver kunnen halen, in alle fases van hun loopbaan.”
Puntjes op de i
Nu de creatieve fase voorbij is, kan de implementatie beginnen. Dat wordt nog een hele operatie, zegt Roos, vooral omdat steeds meer partijen erbij betrokken moeten worden. “Landelijke werkgroepen gaan de plannen nu verder uitwerken, terwijl de rechtbanken en gerechtshoven voor hun eigen organisatie producten realiseren, afspraken met ketenpartners maken, stages vormgeven en allerlei punten op de i zetten. Denk bijvoorbeeld aan de praktijkopleiders die een andere rol krijgen. Tot nu toe worden rio’s door hun praktijkopleider begeleid én beoordeeld, wat ze afhankelijk maakt van één persoon. In de nieuwe opzet krijgt de opleider een coachende rol, terwijl een commissie – waarschijnlijk van een andere rechtbank – de rio beoordeelt. Dat is goed voor de objectiviteit, maar kunnen de huidige beoordelaars daar wel mee uit de voeten? Dat moet voor januari allemaal duidelijk zijn.”
