Gerechten ruilen staatshoofd Koningin Beatrix in

Koningin Beatrix verdwijnt volgende week uit verschillende Nederlandse rechtszalen. Haar beeltenis wordt in veel gevallen vervangen door een staatsieportret van Willem-Alexander, dat kort na de troonswisseling gedownload kan worden van de website van de Rijksvoorlichtingsdienst. Sommige gerechten stellen de ruil nog even uit en nemen de tijd om een geschikt portret van nieuwe koning te vinden: “Je moet er toch weer jaren tegenaan kijken”.

Stempel
De troonswisseling vraagt om een paar aanpassingen bij de gerechten. Het belangrijkst is de vervanging van het stempel ‘In Naam der Koningin’. De bepaling dat recht wordt gesproken uit naam van de koning(in) is tientallen jaren geleden al uit de Grondwet geschrapt, maar afschriften van bijvoorbeeld civiele vonnissen moeten dat predicaat volgens de wet wel hebben om uitgevoerd te kunnen worden. De gerechten hebben inmiddels een nieuw stempel in huis met ‘In naam des Konings’ erop. Dat wordt mogelijk in de toekomst vervangen door het meer eigentijdse ‘In naam van de Koning’, maar daarvoor moet eerst een aantal wetten worden aangepast.

Spijt
Urgenter is de vervanging van het portret van het staatshoofd, dat in talloze rechtszalen hangt. Hoewel dat officieel allang niet meer hoeft, wordt in de meeste gerechtsgebouwen nog steeds onder toeziend oog van Beatrix recht gesproken. De gerechtsbesturen moeten nu beslissen of ze portretten van Willem-Alexander ophangen. De rechtbank Noord-Holland doet dat bijvoorbeeld wel. “Wij vinden het wel een aardige traditie”, zegt woordvoerster Sarah-Jane Rose. “Wij halen 29 april de portretten van Beatrix weg. Daarna kiest onze kunstcommissie een goed portret van Willem-Alexander uit. Dat kan wel even duren; je moet niet iets kiezen waar je later spijt van krijgt.”

Zelf kiezen
Ook de rechtbanken Oost-Brabant, Zeeland-West-Brabant en Midden-Nederland wachten nog even. De Rijksvoorlichtingsdienst heeft aangekondigd na verloop van tijd meer portretten aan te bieden en daarnaast stromen de mails van particulieren binnen, die foto’s, schilderijen, profielen van doorzichtig kunststof en andere creatieve beeltenissen van Willem-Alexander aanbieden. “Wij geven ze allemaal door aan de kunstcommissie, die een voorstel doet aan het gerechtsbestuur”, zegt woordvoerder Paul van Daalen van Midden-Nederland. Het staat de gerechten vrij een eigen keuze te maken. “Als het maar statige, waardige portretten zijn”, aldus een woordvoerder van de Rijksvoorlichtingsdienst.

Verloten
Wat er met de portretten van Beatrix gebeurt, wordt ook aan de gerechten overgelaten. “Wij halen de reproducties van de koningin uit de lijsten en vervangen ze door het staatsieportret van Willem-Alexander”, zegt Judy Roosen van de rechtbank Rotterdam. Kunstwerken die een zekere waarde vertegenwoordigen, worden bewaard. “Maar eenvoudige reproducties verloten we onder geïnteresseerde medewerkers”, zegt Roosen. Rotterdam begint met wisselen in rechtszalen waar regelmatig persgevoelige zaken worden behandeld. “De ervaring leert dat cameramensen vaak even inzoomen op Beatrix”, zegt Roosen. Het zou raar zijn als zij na haar abdicatie nog steeds prominent in beeld komt, of een lege plek aan de muur in beeld komt.

Beatrix blijft
Amsterdam, waar al lang geen officieel portret van het staatshoofd meer in de rechtszalen hangt, heeft wel ongeveer vier kunstwerken in bezit waar Beatrix op prijkt. “Die hangen daar vanwege de kunstzinnigheid, niet om een andere reden”, zegt woordvoerder Ton van den Brandt. “Ze hoeven dus niet per se weg als zij abdiceert, vindt onze kunstcommissie.” Over eventuele portretten van Willem-Alexander heeft de commissie nog geen standpunt ingenomen.

Strop
De troonswisseling is een strop voor de rechtbank in Almere. Die gloednieuwe locatie van de rechtbank Midden-Nederland bestelde bij de oplevering van het gebouw een aantal reproducties van het beroemde rood-wit-blauwe portret van Beatrix. Die waren koud binnen of de koningin maakte haar aftreden bekend. “Ze zijn het plastic niet uit geweest”, zegt Van Daalen.