Vorderingen farmaceutische bedrijven tegen Menzis afgewezen

De zaak betreft een geschil tussen een aantal farmaceutische fabrikanten en zorgverzekeraar Menzis over het voorstel van de verzekeraar in de Module ‘Rationeel voorschrijven’ om artsen die relatief goedkope cholesterolverlagende en maagzuurremmende medicijnen in plaats van duurdere voor te schrijven, een premie in het vooruitzicht te stellen. De vorderingen van de fabrikanten worden afgewezen.

Door de farmaceutische fabrikanten wordt niet betwist dat de verzekeraar streeft naar het creëren van ruimte voor bepaalde bijzondere voorzieningen binnen het voor de gezondheidszorg beschikbare, beperkte budget. In het kader daarvan geeft de zorgverzekeraar een ‘premie’ aan huisartsen die hem in dat streven steunen. Volgens de kort gedingrechter maakt de verzekeraar daarmee reclame voor zichzelf als zorgverzekeraar, door zich te profileren als een kostenbesparende verzekeraar, dan wel als een verzekeraar die nadenkt over de herverdeling van de beperkt beschikbare middelen. Deze reclame is niet van belang voor dit kort geding.

Het optreden van de zorgverzekeraar kan tot gevolg hebben dat de relatief goedkope geneesmiddelen beter verkocht gaan worden ten nadele van de omzet in spécialité’s. In zoverre kan zijn optreden het effect van reclame voor deze generieke geneesmiddelen hebben.

De farmaceutische fabrikanten stellen dat de zorgverzekeraar zich door de premies toe te zeggen in een streng gereguleerde markt wringt waar hij hen, gebruik makend van zijn machtspositie in grote delen van Nederland, schade dreigt te berokkenen. Deze strenge regulering van de markt betreft vooral de reclame en de kostenbeheersing.

De strenge regulering van de markt dient een aantal doeleinden. Dat zijn vooral:

• de vrijheid van de arts om aan de hand van zijn professionele normen medicijnen voor te schrijven,
• de normen waaraan reclame voor geneesmiddelen ten aanzien van inhoud en verspreiding in het belang van de volksgezondheid en – in dat kader – een goede publieksvoorlichting moet voldoen,
• de beheersing van de kosten in de gezondheidszorg,
• de kwaliteit van de gezondheidszorg.

Op deze markt spelen de fabrikanten van geneesmiddelen een belangrijke rol. Zij hebben als fabrikanten commerciële belangen. Niet één van de hier bedoelde regels biedt een bijzondere bescherming voor die commerciële belangen. Waar de fabrikanten stellen dat zij door het optreden van de zorgverzekeraar in deze belangen worden geschaad, zouden al hun stellingen dus kunnen stranden op het oordeel dat zij zich beroepen op overtreding van normen die niet strekken tot bescherming van de commerciële belangen waarin zij stellen te worden geschaad.

De stellingen van partijen dwingen tot een nader onderzoek, waarbij aan de orde is de vraag of de zorgverzekeraar hetzij door overtreding van enige wettelijke regel, hetzij door gebruik te maken van de ruimte die de wet hem laat, onrechtmatig nadeel toebrengt aan de fabrikanten.

Daarvan is volgens de kort gedingrechter geen sprake. De belangrijkste redenen voor die conclusie zijn:

• het gegeven dat de zorgverzekeraar het voorschrijven van de goedkopere middelen weliswaar propageert, maar dat doet voor de situatie waarin de arts reeds op grond van zijn professionele normen een keuze heeft gemaakt die het voorschrijven van deze middelen mogelijk maakt,
• het feit dat de bijzondere regelingen geen verboden opleggen aan de zorgverzekeraars,
• het feit dat, het voorgaande in aanmerking genomen, er geen normen zijn die zich verzetten tegen een optreden van de zorgverzekeraar als verzekeraar (dus, deels, als financier van de afnemers binnen de gezondheidszorg) waardoor de omzet van eiseressen wordt verkleind, met andere woorden:
• het feit dat de regelingen in de gezondheidszorg commerciële belangen ongemoeid laten.

Uitspraak, Rechtbank Arnhem, LJ-Nummer: AU4312, Zaaknr: 131513 / KG ZA 05-580