De rechtbank Gelderland heeft uitspraak gedaan in de schadestaatprocedure tussen TenneT en ABB. In eerdere procedures bij de rechtbank, het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden en de Hoge Raad (ECLI:NL:HR: 2016:1483) is geoordeeld dat ABB aansprakelijk is voor de schade die TenneT heeft geleden. ABB zat in de jaren 1988 – 2004 in een kartel met andere multinationals waarmee de prijs werd opgedreven. Het ging om het zogenoemde GGS-kartel.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Voorganger TenneT betaalde teveel
GGS staat voor gas geïsoleerd schakelmateriaal. Dit wordt gebruikt voor de controle van de energiestroom in het hoogspanningsnetwerk. Begin jaren ’90 heeft Sep, de voorganger van TenneT, voor het schakelstation Eemshaven een GGS-installatie bij ABB aangeschaft voor ruim 87 miljoen gulden. In de eerdere procedure heeft de rechtbank geoordeeld dat de vergelijking van twee offertes uit 1999 (tijdens het kartel) en uit 2005 (na afloop van het kartel) voor een uitbreiding van hetzelfde schakelstation een geschikt meetinstrument kan zijn voor de begroting van de schade. Volgens die berekening zou Sep destijds 54 à 63 procent teveel hebben betaald, wat neerkomt op een schade ergens tussen de 21 en 25 miljoen euro.
Niet achter gesloten deuren
ABB heeft verzocht om delen van de zaak niet openbaar te behandelen omdat er vertrouwelijke stukken werden gepresenteerd. De rechtbank heeft dit verzoek afgewezen. ABB betoogt dat TenneT geen schade heeft geleden, omdat zij de eventueel door haar betaalde meerkosten heeft doorberekend aan haar afnemers. Daarbij gaat het uiteindelijk om alle elektriciteitsgebruikers, dus om het grote publiek. De rechtbank meent dat dit publiek dan ook in een openbaar vonnis moet kunnen lezen of het wel of niet door ABB is benadeeld.
Ruim 23 miljoen schade door geheime afspraken
Verder overweegt de rechtbank dat ABB zelf geen andere en geschiktere berekening van de schade heeft ingebracht. ABB heeft wel in een rapport inzicht gegeven in haar winstmarges. Het gaat in deze zaak echter niet om de winst van ABB, maar om de hoogte van de schade van TenneT. Die schade is het verschil tussen de door Sep betaalde prijs en de prijs die zij aangeboden had kunnen krijgen op een vrije markt zonder geheime afspraken. In het kartel was namelijk ook sprake was van onderlinge verdeling van de markt en van manipulatie van aanbestedingen (het zogenaamde bid-rigging). Zonder dit kartel hadden waarschijnlijk ook andere, mogelijk efficiëntere, partijen dan ABB kunnen meedingen.
ABB had moeten laten zien wat de kostprijzen waren en dat heeft zij niet gedaan. Daarom wordt uitgegaan van de offerteprijsvergelijking en wordt de schade begroot op ruim 23 miljoen (het gemiddelde) met de rente erover vanaf 1993-1995.
Schadevergoeding voor TenneT
ABB vond dat TenneT zelf geen schade lijdt omdat de meerkosten zijn doorberekend aan de elektriciteitsgebruikers. De rechtbank oordeelt daarover dat de meerkosten inderdaad zijn doorberekend in de elektriciteitstarieven. De elektriciteitsgebruikers moeten dus uiteindelijk het grootste deel ervan betalen. Maar de rechtbank acht de kans dat die eindgebruikers zélf hun schade bij ABB kunnen terugkrijgen bijna verwaarloosbaar. De Staat is 100 procent aandeelhouder van TenneT. De rechtbank gaat ervan uit dat de door ABB aan TenneT te betalen schadevergoeding wordt doorberekend in toekomstige transport- en elektriciteitstarieven of anders als winstuitkering ten goede komt aan diezelfde eindgebruikers. Het is dus doelmatig om de schadevergoeding aan TenneT toe te kennen.