Er komen steeds meer kaderbesluiten, richtlijnen en verordeningen uit ‘Brussel’, die Nederland dwingen eigen wetten en regels aan te passen. Ook op het gebied van het strafrecht. Blijft er dan nog wel iets over van de waarden die wij zelf belangrijk vinden in ons strafrecht?
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Het strafrecht is nauw verbonden met de nationale cultuur. In ons strafrecht komt een aantal belangrijke waarden tot uitdrukking, zoals het legaliteitsbeginsel – een nauwkeurige en duidelijke omschrijving van strafwaardig gedrag – en de ultimum remedium-gedachte (dat dwingt tot een terughoudende toepassing van het strafrecht). Maar wat blijft er van deze waarden over, nu Nederland uitvoering moet geven aan kaderbesluiten, richtlijnen en verordeningen van de Europese Unie? Kunnen wij daarbij nog wel onze eigen strafrechtelijke identiteit behouden?
| Dat ‘Brussel’ mede het Nederlandse strafrecht bepaalt blijkt uit de huidige strafbaarstelling voor het namaken van euro’s. Die is onder invloed van de EU tot stand gekomen, evenals de aanpak van witwassen en piraterij. Deze tendens richting een Eurostrafrecht beïnvloedt de karakteristieken van ons strafrecht. Volgens Eefje Verheijen wordt er terecht gevreesd voor het behoud van bepaalde Nederlandse waarden. De besluitvorming binnen de EU met gevolgen voor het nationale strafrecht neemt immers toe. Maar Nederland is hier zelf debet aan. De Nederlandse wetgever moet dan ook zelf de verantwoordelijkheid nemen voor het waarborgen van belangrijke strafrechtelijke karakteristieken. Dat kan in de eerste plaats door de Europese besluitvorming – beter dan nu – in de ‘Brusselse voorfase’ te beïnvloeden. Daartoe is een duidelijke visie nodig op de inhoud en de grenzen van de bevoegdheden van de EU en op de rol van nationale strafrechtelijke waarden bij het omschrijven van strafbaarstellingen in EU-besluiten. Maar ook bij het omzetten van EU-besluiten, de ‘Haagse eindfase’, kan dat nog: in deze fase bestaat ruimte om eigen afwegingen te maken wat betreft de vormgeving van strafbaarstellingen. Dat gebeurt echter onvoldoende, concludeert Verheijen: van een daadwerkelijke inzet voor het waarborgen van strafrechtelijke waarden is nauwelijks sprake.
In haar proefschrift formuleert Verheijen een ‘beoordelingsschema’, dat oriëntatiepunten en criteria verschaft om te beoordelen of Europese invloed op het nationale strafrecht gewenst is, en, zo ja, op welke wijze Nederlandse strafrechtelijke waarden kunnen worden gewaarborgd. Zij onderscheidt zes oriëntatiepunten, die als nationale karakteristieken van het strafrecht waarborging verdienen: het subsidiariteits-, proportionaliteits- en het legaliteitsbeginsel (met name het lex certa-beginsel), het schuldbeginsel, de wetssystematiek en de ultimum remedium-gedachte. Verder onderscheidt zij zes uitvoeringscriteria, die de oriëntatiepunten operationaliseren. Gedacht kan worden aan een motiveringsvereiste en aan het criterium dat het wetsvoorstel zoveel mogelijk moet strekken ter omzetting van het betreffende Europese besluit. Aan de hand van dit schema kan, in de context van Europese regelingen die aan het nationale strafrecht raken, de waarborging van eigen strafrechtelijke waarden plaatsvinden. E.A.M. Verheijen, Nederlandse strafrechtelijke waarden in de context van de Europese Unie. Naar een beoordelingsschema ter waarborging van karakteristieken van materieel Strafrecht in de Europese rechtsruimte (diss. Tilburg), Tilburg: Wolf Legal Publishers 2006 |
Curriculum vitae
Mr. Eefje Verheijen (1978, Melick en Herkenbosch) studeerde Nederlands recht aan de Universiteit Maastricht (specialisatie strafrecht). Na haar afstuderen in 2001 werd zij assistent-in-opleiding aan de Universiteit van Tilburg. Vanaf 1 april 2006 is zij werkzaam als rechterlijke ambtenaar in opleiding (raio). Over de promotie Eefje Verheijen promoveerde vrijdag 17 februari 2006 om 14.15 uur in de aula van de Universiteit van Tilburg (Warandelaan 2, Tilburg) op het proefschrift Nederlandse strafrechtelijke waarden in de context van de Europese Unie. Naar een beoordelingsschema ter waarborging van karakteristieken van materieel Strafrecht in de Europese rechtsruimte. Promotor is prof.mr. J. de Hullu; copromotor mr.dr. F. Kristen. |
