Standpunt was tot verschijnen arrest Hoge Raad pleitbaar: geen boete

Een fout in een aangifte betekent niet dat de inspecteur zonder meer een vergrijpboete kan of zal opleggen. Als een fout is gebaseerd op een standpunt dat pleitbaar is, bestaat geen reden om een boete op te leggen.

De Hoge Raad had in twee arresten uit 1992 en 2005 in algemene bewoordingen aangegeven wanneer sprake is van een pleitbaar standpunt. In een concreet geval hangt een pleitbaar standpunt af van diverse omstandigheden. Zo is in de eerste plaats van belang of de tekst van een fiscale regeling voor velerlei uitleg vatbaar is. Verder kan van belang zijn of de Hoge Raad in de desbetreffende fiscale kwestie zijn eindoordeel heeft uitgesproken.

Is dat laatste (nog) niet het geval, maar hebben lagere rechterlijke instanties zich wel over de fiscale regeling gebogen, dan kan dat ook een aanknopingspunt zijn voor de aanwezigheid van een pleitbaar standpunt. Dat is zelfs het geval als de zaken voor de lagere rechterlijke instanties unaniem en massaal hebben geleid tot een uitkomst die financieel nadelig is. Juist het gegeven dat men massaal maar tevergeefs de zaak voor de rechter heeft gebracht, kan een aanwijzing zijn voor de omstandigheid dat belastingplichtigen (en/of hun fiscaal adviseurs) van mening zijn dat een andere uitleg de juiste -en dus pleitbaar- is.

Hof Amsterdam heeft onlangs uitspraak in deze zin gedaan in een procedure over de opgelegde vergrijpboetes bij een (achteraf gebleken) onjuiste toepassing van de (inmiddels vervallen) afdrachtvermindering loonheffing lage lonen. Het hof was op basis van feiten en omstandigheden van mening dat sprake was van een pleitbaar standpunt en schold de opgelegde vergrijpboetes kwijt.

Een fout in een aangifte betekent niet dat de inspecteur zonder meer een vergrijpboete kan of zal opleggen. Als een fout is gebaseerd op een standpunt dat pleitbaar is, bestaat geen aanleiding om een boete op te leggen. De Hoge Raad had in twee arresten uit 1992 en 2005 in algemene bewoordingen aangegeven wanneer sprake is van een pleitbaar standpunt. De Hoge Raad overwoog in de arresten onder meer dat geen boete kan worden opgelegd, indien voor een standpunt argumenten zijn aan te voeren waaruit blijkt dat iemand door dat standpunt in te nemen niet zodanig lichtvaardig heeft gehandeld dat het aan zijn opzet of grove schuld is te wijten dat te weinig belasting is betaald, ook al wordt dit standpunt uiteindelijk onjuist bevonden.

In een concreet geval hangt een pleitbaar standpunt af van diverse omstandigheden. Zo is in de eerste plaats de (duidelijkheid van de) tekst van een fiscale regeling van belang. Is de tekst voor velerlei uitleg vatbaar? Verder kan van belang zijn of de Hoge Raad (de hoogste fiscale rechter) in de desbetreffende fiscale kwestie zijn eindoordeel heeft uitgesproken. Is dat laatste (nog) niet het geval, maar hebben lagere rechterlijke instanties zich wel over de fiscale regeling gebogen, dan kan dat ook een aanwijzing zijn voor een pleitbaar standpunt. Dat is zelfs het geval als de zaken voor de lagere rechterlijke instanties unaniem en massaal hebben geleid tot uitkomsten die voor de procederenden financieel nadelig uitpakten. Juist het gegeven dat men massaal de zaak voor de rechter heeft gebracht, kan een aanknopingspunt zijn voor de omstandigheid dat belastingplichtigen (en/of hun fiscaal adviseurs) van mening zijn dat een andere uitleg de juiste is.

Hof Amsterdam heeft onlangs uitspraak in deze zin gedaan in een procedure over de rechtmatigheid van opgelegde vergrijpboetes bij een (achteraf gebleken) onjuiste toepassing van de (inmiddels vervallen) afdrachtvermindering loonheffing lage lonen over de jaren 2001 tot en met 2003. Het hof stelde vast dat de tekst van de fiscale regeling over de afdrachtvermindering op tweeërlei wijze voor uitleg vatbaar was. Een ander standpunt dan de belastingdienst was daarom pleitbaar.

Verder bleek dat de Hoge Raad pas op 18 januari 2008 zijn eindoordeel had gegeven over de toepassing van de afdrachtvermindering. Vanaf die datum stond vast welke uitleg van de fiscale regeling de juiste was en dus ook pas vanaf die datum stond vast dat de toepassing in de onderhavige procedure onjuist was. De inspecteur had de vergrijpboetes in 2006 en 2007 opgelegd, dus nog voordat de Hoge Raad zijn eindoordeel had gegeven.

Het hof stelde verder vast dat een reeks van procedures over dezelfde fiscale problematiek bij gerechtshoven aanhangig waren gemaakt en dat de gerechtshoven in alle gevallen in negatieve zin hadden beslist. Hof Amsterdam merkte hierover op dat uit dit gegeven “een aanwijzing kan worden geput dat in ieder geval een reeks van inhoudingsplichtigen (en/of hun adviseurs) meenden dat een andere uitleg de juiste was”.

Op basis van deze feiten en omstandigheden kwam Hof Amsterdam tot het oordeel dat sprake was van een pleitbaar standpunt en schold de opgelegde vergrijpboetes kwijt.