Hoge Raad gaat voort op ingeslagen weg en omlijnt criterium voor het aannemen van oneerlijke concurrentie scherper
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Wat zijn de gevolgen als een niet-officiële dealer, die goederen koopt van een officiële dealer binnen een selectief distributienetwerk, deze doorverkoopt aan consumenten en daarmee een contractueel verbod tot doorverkoop overtreedt? Handelt de niet-officiële dealer dan onrechtmatig jegens officiële dealers en de distributeur, en kan verdere doorverkoop verboden worden?
In een arrest van 8 januari van dit jaar inzake Alfa Romeo-Multicar heeft de Hoge Raad, in tegenstelling tot de lagere instanties, de mogelijkheid opengelaten dat de niet-officiële dealer onrechtmatig heeft gehandeld door te profiteren van de wanprestatie van een officiële dealer. Onderwerp van het geschil is de doorbreking van het selectieve distributiestelsel dat Alfa Romeo Nederland voor de verkoop van personenauto’s van het merk Alfa Romeo in Nederland hanteert. De bij het stelsel aangesloten officiële dealers mogen de auto’s alleen aan andere officiële dealers en consumenten verkopen en niet aan dealers die geen deel uitmaken van het selectief distributiestelsel. Ondanks dit selectieve stelsel werd Alfa Romeo Nederland geconfronteerd met de niet-officiële dealer Multicar die nieuwe Alfa Romeo’s aan consumenten in Nederland verkocht.
Als niet-officiële dealers ook nieuwe Alfa Romeo’s verkopen, verslechtert dit de concurrentiepositie van de officiële dealers omdat zij dan moeilijk hun investeringen kunnen terugverdienen. De investeringen die Alfa Romeo Nederland van zijn aangesloten leden vraagt zijn fors. Voorwaarden zien bijvoorbeeld op de opleiding van het personeel, de wijze van presentatie van de auto’s en de inrichting van de showroom. De investeringen zijn nodig om het imago en de reputatie van Alfa Romeo hoog te houden. Hier tegenover staat dat de officiële dealers een zekere exclusiviteit krijgen. Die wordt onder meer bewerkstelligd door het verbod tot doorlevering buiten de gesloten verkooporganisatie.
Het hof overwoog in deze procedure dat niet aannemelijk was geworden dat Multicar bij de aankoop van de Alfa Romeo’s de officiële dealers bewust had misleid, of dat het bij de aankoop van de auto’s de grenzen van het normale handelsverkeer had overschreden. Multicar handelde volgens het hof daarom niet onrechtmatig jegens de distributeur en de officiële dealers. Bovendien berustte de invulling van de verkoopcriteria naar de mening van het hof op de eigen keuze voor de inrichting van het selectieve distributiestelsel. Eventueel nadeel was de eigen keuze van Alfa Romeo Nederland en kon Multicar niet worden verweten, aldus het hof.
De Hoge Raad is het niet eens met het hof en oordeelt dat de keuze van een distributeur voor bepaalde verkoopcondities niet voor rekening van zijn officiële dealers hoeft te komen. Volgens de Hoge Raad kan het profiteren van de ongunstige positie van de officiële dealers ten opzichte van niet-officiële dealers en de distributeur, onder bepaalde omstandigheden onrechtmatig zijn. Hiervan is sprake als de niet officiële dealer:
- producten verhandelt die hij heeft gekregen door bewust gebruik te maken van wanprestatie van een gebonden handelaar;
- door het verhandelen van de producten in concurrentie treedt met gebonden handelaren;
- profiteert van de ongunstige positie van gebonden handelaren.
Deze omstandigheden leveren volgens de Hoge Raad oneerlijke concurrentie op.
Wat opvalt is dat Alfa Romeo Nederland zich er niet op beroept dat de handelwijze van Multicar leidt tot een aantasting van het merk Alfa Romeo. Dit argument werd wel met succes naar voren gehaald in andere arresten. Zo werd het onrechtmatig geacht dat Dior-producten door discounters werden verkocht, omdat hierdoor het luxueuze imago van het merk kon worden aangetast. Er valt wel wat voor te zeggen dat de verkoop door niet-officiële dealers, die immers niet aan de van officiële dealers gevraagde kwaliteitseisen behoren te voldoen, het imago en de uitstraling van het merk Alfa Romeo kan schaden.
Er wordt zowel onder juristen als in de autobranche wel aangenomen dat het arrest Alfa Romeo-Multicar een doorbraak betekent van de bescherming van het selectieve distributiestelsel. Mijns inziens bouwt de Hoge Raad voort op de ingeslagen weg en wordt het criterium voor het aannemen van oneerlijke concurrentie enkel scherper omlijnd. Wel staat vast dat het toebrengen van aantoonbaar nadeel van de officiële dealers oneerlijke concurrentie met zich mee kan brengen.
Prof. mr. Madeleine van Rossum is hoofd Wetenschappelijk Bureau Deterink Advocaten en Notarissen en bijzonder hoogleraar Privaatrecht Open Universiteit Nederland