Voor een geldige overdracht van een zaak gelden drie eisen. Er moet een geldige titel zijn, bijvoorbeeld een koopovereenkomst of een schenkingsovereenkomst. Degene die de zaak overdraagt moet bevoegd zijn over de zaak te beschikken. Van beschikkingsbevoegdheid is bijvoorbeeld sprake als de overdragende partij eigenaar is van de zaak. En ten slotte moet de zaak ook werkelijk worden geleverd. Door een feitelijke machtsverschaffing, door een notariële akte, door overdracht van de sleutels. Is aan één van de drie voorwaarden niet voldaan, dan is er geen rechtsgeldige overdracht geweest en is de oorspronkelijke eigenaar ook eigenaar gebleven. Het kan dus zo zijn dat je een zaak koopt, daarvoor ook betaalt en deze geleverd krijgt, maar dat je geen eigenaar wordt omdat de verkoper geen eigenaar is van de zaak. Aan één van de drie eisen is niet voldaan: er is geen sprake van beschikkingsbevoegdheid.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Als koper kun je onder omstandigheden wel tegen deze beschikkingsonbevoegdheid worden beschermd. Als aan de overige twee eisen is voldaan (er is een geldige titel en de levering is in orde) en je daarbij te goeder trouw was ten aanzien van de beschikkingsonbevoegdheid van de verkoper, dan wordt de beschikkingsonbevoegdheid bij sommige goederen als het ware ‘geheeld’ en ben je als koper toch eigenaar geworden. Let wel: dit geldt alleen als je de zaak ‘anders dan om niet’ hebt verkregen. Als je de begunstigde was van een schenking en de zaak dus om niet hebt verkregen, word je tegen de beschikkingsonbevoegdheid van de schenker niet beschermd.
Is er iets mis met de andere twee overdrachtsvoorwaarden, dan heb je als koper in beginsel pech gehad. Dit overkwam een man uit Drenthe. Deze kocht op 19 mei 2009 voor € 1.750,- een Volkswagen Caddy van een Spackspuitbedrijf, precies op de dag dat het Spackspuitbedrijf failliet werd verklaard. In de Faillissementswet staat dat de gefailleerde, vanaf de dag der faillietverklaring, de beschikking en het beheer over zijn vermogen verliest. Dat betekent niet alleen dat hij niet meer beschikkingsbevoegd is, maar ook dat hij vanaf dat moment geen overeenkomsten meer kan sluiten die, zoals dat heet, werking hebben tegen de faillissementsboedel. Aan de overdracht van de Volkswagen waren dus twee dingen mis: het Spackspuitbedrijf was niet meer bevoegd over de auto te beschikken en de koopovereenkomst had geen gelding tegen de boedel: er was geen geldige titel. De koper kan tegen de beschikkingsonbevoegdheid wel, maar tegen de ongeldigheid van de titel niet worden beschermd. Omdat de faillissementscurator de Volkswagen liever niet, maar de koopprijs ervan juist wel in de boedel wil hebben, vordert hij bij de Rechtbank Assen de reëele verkoopprijs van de auto. De rechtbank schat die, uitgaande van de door de curator ter beschikking gestelde gegevens en rekening houdend met het feit dat de curator nu geen verkoopkosten hoeft te maken, in op € 2.400,- en wijst dat bedrag toe.
mr. Sascha Guillaume, Wieringa Advocaten Amsterdam
