Professionals moeten meer ruimte krijgen om hun taken optimaal uit te voeren. “Voortreffelijk functionerende rechters zijn de laatste jaren geconfronteerd met allerlei regeltjes om slechter functionerende rechters in het gareel te houden. We zullen in de toekomst meer moeten loslaten”, aldus Chief Information Officer bij de Raad voor de rechtspraak Frits Bakker. Hij zei dit tijdens de jaarlijkse wintervergadering van de Vereniging voor de Wijsbegeerte van het Recht afgelopen vrijdag in het Institute for Social Studies in Den Haag. Thema van de discussiedag was gezag en leiderschap in de rechtspraak.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Teugels
Leidinggevende rechters zullen het volgens de CIO van de Raad voor de rechtspraak ‘heel erg moeilijk gaan vinden’ om de teugels te laten vieren. Want, zegt de voormalige president van de Haagse Rechtbank Bakker: “Het controleren van personeel zit ook ingebakken in de Rechtspraak, volgens het adagium vertrouwen is goed, maar controleren is beter. De nieuwe situatie moet worden: controleren is aardig, maar vertrouwen is beter. Dat betekent dat de toekomstige sturing zal worden gekenmerkt door een platte organisatiestructuur en plaatsvinden op basis van het maken van resultaatsafspraken met kleine zelfsturende en taakverantwoordelijke eenheden en individuen.”
“We zullen in de toekomst meer moeten loslaten”, aldus Chief Information Officer bij de Raad voor de rechtspraak Frits Bakker
Risico
De Nederlandse rechtspraak staat volgens het World Justice Project op nummer 5 van de wereldranglijst, maar dat neemt volgens de president van de Haagse Rechtbank Maarten van de Laarschot niet weg dat de Rechtspraak op onderdelen ondermaats presteert. “En daarmee is het risico van reputatieafbreuk zeker aanwezig”, aldus Van de Laarschot. Volgens hem kent de rechtspraak nog te veel omslachtige en formele procedures en werkprocessen en blijft ze achter in de digitalisering, waardoor de spanning tussen de missie en de daaraan gekoppelde verwachtingen te hoog oploopt, en uiteindelijk kan barsten. Daarom moeten “procedures worden vereenvoudigd en digitaal procederen binnen enkele jaren mogelijk gemaakt. De doorlooptijden moeten verder worden teruggebracht”, aldus Van de Laarschot. Ook vindt hij dat beter moet worden gewaarborgd dat rechters voldoende tijd krijgen om hun deskundigheid op peil te houden.
Reputatiegat
Om het reputatiegat (de organisatie presteert op zich wel goed, maar maakt zich onvoldoende zichtbaar) op te vullen, wil Van de Laarschot dat het beeld wordt bijgesteld door actieve communicatie. “Be good and tell it”, aldus de president van de Haagse Rechtbank. “We moeten meer naar buiten treden. Vandaag was de vraag of ik namens de Rechtbank Den Haag naar RTL Boulevard zou gaan. Uiteindelijk heb ik dat niet gedaan en daar heb ik geen spijt van. Maar ik heb er wel spijt van dat ik niet in het geweer ben gekomen na de kritiek van de voorzitter van het College van procureurs-generaal op de recente vonnissen in de supersnelrechtzittingen na oud en nieuw. We behoren niet over elkaar heen te rollen, maar soms moet je je tanden laten zien en duidelijk maken dat de rechter een onafhankelijke afweging maakt en een straf oplegt die passend is, en gebaseerd is op het voorliggende strafdossier, de geldende wetgeving en richtlijnen en omstandigheden van de verdachte.”
Maarten van de Laarschot, prseident van de rechtbank Den Haag: “We moeten meer naar buiten treden.”
Communicatie
Goede communicatie is, naast inhoudelijke expertise, inderdaad onmisbaar voor het behoud van gezag, aldus hoogleraar Sociale Wetenschappen in Utrecht en publiciste Christien Brinkgreve in haar bijdrage over het gezag van de rechtspraak, maar dat betekent niet dat rechters op hun hurken moeten gaan zitten of bij Pauw & Witteman moeten opdraven. Te nabij maakt volgens Brinkgreve te gewoon en gewoon dwingt geen gezag af. Rechters moeten wel begrijpelijk en transparant vonnissen. “Als mensen met het recht te maken krijgen, raken ze verzeild in een anders discours dan ze daarbuiten meemaken. Dat is lastig en verwarrend en vraagt om uitleg”, aldus de Utrechtse hoogleraar.
Feminisering
Hoogleraar Christien Brinkgreve heeft niet de indruk dat de rechtspraak aan gezag inboet door de feminisering (Nederland telde eind 2011 bijna 2.450 rechters en raadsheren; van hen is 53% vrouw.) “Als ik dit aan jongeren voorleg, kijken ze mij verbaasd aan en weten niet waar ik het over heb. Dat lijkt mij een goed teken”. Jongeren denken er evenwel anders over dan ouderen, aldus de jonge kantonrechter in Utrecht Kim van der Kraats. “Tijdens mijn opleiding tot rechter werd mij door een oudere vrouwelijke rechter verteld dat vooral jonge vrouwen hun gezag moeten winnen met goede dossierkennis, in tegenstelling tot hun mannelijke collega’s.”
“Goede communicatie is, naast inhoudelijke expertise onmisbaar voor het behoud van gezag” aldus Chridstien Brinkgreve, hoogleraar Sociale Wetenschappen in Utrecht en publiciste.
Kritisch
In de rechtszaal zijn er niet zo veel gezagsproblemen, aldus Kim van der Kraats. Daar gedragen mensen zich respectvol. De jonge vrouwelijke rechter: “Het gezag van en de waardering voor de rechter is er concreet in de rechtszaal wel, maar daarbuiten lijkt er een algemeen gezagsprobleem. Maar dat is niet erg, sterker, het is een zegen. Het feit dat de rechterlijke macht niet langer vanzelfsprekend gezag heeft, houdt rechters scherp en alert. Het kan en moet ons helpen om de kwaliteit van de rechtspraak te waarborgen.”
