De rechtbank heeft vandaag in tussenvonnis uitspraak gedaan in de zaak van vier weduwen van de negen in 1995 in Nigeria ter dood veroordeelde mannen (Ogoni 9) tegen vennootschappen uit de Shell-Groep: de Nigeriaanse werkmaatschappij SPDC, de twee voormalige moedermaatschappijen en de huidige moedermaatschappij. Eiseressen worden toegelaten te bewijzen dat SPDC betrokken was bij omkoping van getuigen en dat verklaringen van deze omgekochte getuigen een rol hebben gespeeld bij de veroordeling en/of de arrestatie en detentie van hun echtgenoten.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Protesten tegen oliewinning en veroordeling van de Ogoni 9
Eiseressen behoren tot de bevolkingsgroep van de Ogoni, die leven in Ogoniland. Dit is een olierijk gebied in de provincie Rivers State in Nigeria. Een joint venture waarvan SPDC, de Nigeriaanse werkmaatschappij van de Shell-Groep deel uitmaakte won daar tot begin 1993 olie. Ogoni-organisaties hebben geprotesteerd tegen de manier waarop dat gebeurde en de Nigeriaanse autoriteiten hebben daar hardhandig tegen opgetreden. De Nigeriaanse autoriteiten hielden aanhangers van meer radicale Ogoni-organisaties daarvoor verantwoordelijk. In november 1995 heeft een speciaal tribunaal negen mannen (de Ogoni 9) ter dood veroordeeld in verband met betrokkenheid bij moord op de Ogoni-leiders. De echtgenoten van eiseressen zijn toen ter dood veroordeeld en zijn ter uitvoering van het vonnis opgehangen.
Schending grondrechten
Eiseressen houden gedaagden medeverantwoordelijk voor schendingen van grondrechten, opgenomen in de Nigeriaanse Grondwet en de African Charter of Human Rights, die uiteindelijk hebben geleid tot de dood van hun echtgenoten. Eiseressen stellen dat gedaagden daarbij een bondgenootschap vormden met de Nigeriaanse autoriteiten. Gedaagden betwisten de vorderingen.
Stille diplomatie
Volgens eiseressen hadden gedaagden publiekelijk hun invloed moeten aanwenden om de Nigeriaanse overheid te bewegen tot een eerlijk proces en tot clementie voor de Ogoni 9. Gedaagden volgden het proces en hebben gekozen voor stille diplomatie in contacten met Nigeriaanse functionarissen. De rechtbank heeft vastgesteld dat gedaagden in het kader daarvan informeel het recht op een eerlijk proces aan de orde hebben gesteld. Na de veroordelingen is besloten de zorg van de Shell Groep over de tenuitvoerlegging van de vonnissen over te brengen aan het Nigeriaanse staatshoofd en de Nigeriaanse ambassadeur in London. Daarna is namens de Shell Groep op humanitaire gronden een clementieverzoek gedaan. De rechtbank ziet geen aanknopingspunten voor de juistheid van het standpunt van eiseressen dat gedaagden meer hadden moeten doen dan zij hebben gedaan, door zich ook publiekelijk uit te spreken en zich actiever in te zetten voor een eerlijk proces en het voorkomen van de executies. Het toepasselijk Nigeriaans recht en de grondrechten waarop eiseressen zich baseren kent geen precedenten of breed gedragen opvattingen die daarop wijzen. Voor zover gedaagden op grond van het toepasselijk Nigeriaans recht al gehouden waren tot enige interventie, hebben zij dat voldoende gedaan. De rechtbank zegt hiermee niet in algemene zin dat een onderneming in gevallen als deze stille diplomatie moet aanwenden. Het oordeel luidt dat gedaagden in deze situatie niet gehouden waren om meer te doen, zoals eiseressen betogen.
Gestelde betrokkenheid van SPDC bij omkoping getuigen
Eiseressen stellen dat SPDC betrokken was bij omkoping van getuigen die in de zaken tegen hun echtgenoten belastende verklaringen hebben afgelegd. Volgens de rechtbank kan dit verwijt alleen slagen (ten eerste) als komt vast te staan dat SPDC betrokken was bij de gestelde omkoping en (ten tweede) als komt vast te staan dat verklaringen van de omgekochte getuigen een rol hebben gespeeld bij de veroordeling en/of de arrestatie en detentie van de mannen. Het dossier bevat een aantal namen van getuigen die zouden zijn omgekocht en verklaringen die daarop zouden kunnen duiden. De gestelde omkoping van getuigen is destijds ook genoemd in rapporten van internationale waarnemers die het tribunaal hebben bijgewoond, zoals Human Rights Watch. Omdat gedaagden met klem iedere betrokkenheid hebben betwist, dienen eiseressen deze stellingen te bewijzen. Na de bewijslevering zal worden beoordeeld of en in hoeverre dit verwijt over betrokkenheid van SPDC bij omkoping van getuigen daadwerkelijk opgaat en wat dit betekent voor de vorderingen van eiseressen.