Bij een echtscheiding moeten er veel zaken afgehandeld worden die betrekking hebben op onder andere de verdeling van de bezittingen en openstaande schulden. Dit is zeker het geval als u als gaat scheiden als ondernemer. In dit geval zijn er nog een aantal extra fiscale- en financiële zaken die afgehandeld moeten worden. Daarnaast kan er worden gekeken wie er aanspraak maakt op het eigenaarschap van het bedrijf. In het laatste geval speelt de trouwdatum ook een belangrijke rol. In dit artikel zetten we de belangrijkste zaken voor u op een rijtje als u gaat scheiden als ondernemer.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Deze factoren spelen een rol als u als ondernemer kiest voor een echtscheiding
Naast de verdeling van het gezamenlijk bezit, de eventuele schulden en de zorg voor de minderjarige kinderen die uit een huwelijk zijn voortgekomen, zal ook de verdeling van het eigen bedrijf een belangrijk onderwerp van gesprek vormen tijdens een echtscheidingsprocedure. Er moet worden vastgesteld of dit bedrijf een onderdeel is van de gezamenlijke bezittingen die verdeeld moeten worden of dat er sprake is van een individueel bezit van een van de partners. Deze onderstaande factoren zijn bepalend of en op welke manier een bedrijf en de waarde van deze onderneming moet worden verdeeld tussen de scheidende partners. Uiteraard komen we verderop in dit artikel terug op deze punten.
- De rechtsvorm van het bedrijf
- De trouwdatum van het scheidende stel
- De manier waarop er ooit indertijd getrouwd is
- De directe en indirecte rol van de afzonderlijke partners binnen het bedrijf
- De fiscale kant van deze scheiding
Dit zijn de gevolgen van een echtscheiding als u ZZP’er bent
Er zijn in Nederland veel ZZP’ers die voor hun onderneming gekozen hebben voor een eenmanszaak of V.O.F. (Vennootschap Onder Firma) als rechtsvorm. De belangrijke vraag waarop gedurende het echtscheidingstraject een antwoord op moet worden geformuleerd is of de eenmanszaak/ V.O.F. moet worden gezien als onderdeel van de gezamenlijke bezittingen of als individueel bezit van de persoon die zich als eigenaar heeft geregistreerd bij de Kamer van Koophandel. De manier waarop het huwelijk is aangegaan. Deze stelregel is relatief eenvoudig: als het huwelijk destijds onder huwelijkse voorwaarden is afgesloten, valt het bezitten van een bedrijf daar dus in principe buiten. Bij een huwelijk in gemeenschap van goederen, spelen andere factoren een rol.
Naast de manier waarop het huwelijk is aangegaan, speelt de huwelijksdatum een rol bij het bepalen of er sprake is van een gezamenlijk- of afzonderlijk bezit. Dit onderscheid wordt veroorzaakt door een verandering van wet- en regelgeving die op dit gebied heeft plaatsgevonden. In dit geval is de onderstaande regelgeving van toepassing:
- Bij een huwelijk in gemeenschap van goederen dat is gesloten ná 1 januari 2018, zal een al bestaande eigen onderneming niet gezien worden als onderdeel van de gemeenschap. Dit is uiteraard wel het geval als deze onderneming na de huwelijksdatum is gestart.
- Bij een huwelijk in gemeenschap van goederen dat voor 1 januari 2018 gesloten is, wordt een eigen bedrijf wél als gemeenschappelijk bezit gezien. Deze regeling wordt ook gehanteerd als deze onderneming in die tijd buiten de huwelijkse voorwaarden viel. Bij deze situatie speelt de datum van oprichting géén rol. Doordat het bedrijf wordt gezien als gezamenlijk bezit, zal de waarde van deze onderneming moeten worden verdeeld tussen de ex-partners.
Aanspraak op de waarde van een eenmanszaak of V.O.F. zonder dat er sprake is van gezamenlijk bezit
Er zijn situaties te benoemen waarbij een ex-partner toch aanspraak kan doen op de waarde of de winst van een eenmanszaak of V.O.F. zonder dat er sprake is van gezamenlijk bezit. Dit behoort tot de mogelijkheden als deze persoon zijn of haar bepalende rol kan bewijzen bij het realiseren van de bedrijfsresultaten. Deze rol kan op diverse manieren zijn ingevuld. Er kan sprake zijn van een bepalende rol door het meewerken van de ex-partner binnen het bedrijf maar ook bij het leveren van een indirecte bijdrage. Bij een indirecte bijdrage kan gedacht worden aan de invulling van een opvoedkundige- of ouderlijke taken zodat de ondernemende partner zijn of haar handen vrij heeft om zich volledig te focussen op de ontwikkeling van de onderneming. De termen “redelijkheid en billijkheid” zullen dan gebruikt worden om een eventuele toekenning te onderbouwen.
Het bepalen van de waarde van een eenmanszaak of een V.O.F. bij een echtscheiding
Op het moment dat er bij een echtscheiding een situatie is ontstaan waarbij beide ex-partners aanspraak maken op de helft van de waarde van de eenmanszaak of een V.O.F., zal er een waardebepaling moeten plaatsvinden. Deze waardebepaling wordt vaak uitgevoerd door een onafhankelijke derde partij. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een complexe berekening waarbij factoren als de rentabiliteit, de cash flow en de intrinsieke waarde van het bedrijf worden meegenomen. De (financiële) waarde van de organisatie wordt dan meegenomen in de verdeling van het gezamenlijke bezit. Er kan hierbij worden gekozen voor de optie om de niet meewerkende partner uit te kopen.
Verdeling van een B.V. in geval van echtscheiding
Als een van de ex-partners de eigenaar/ grootaandeelhouder is van een besloten vennootschap (B.V.), ziet het speelveld er volledig anders uit in geval van echtscheiding. Deze eigenaar/ grootaandeelhouder ontvangt bij deze ondernemingsvorm immers een salaris uit het bedrijf en “eet niet de winst” op zoals bij een eenmanszaak of een V.O.F. het geval is. Daarnaast is het kapitaal van een B.V. verdeeld is in aandelen, die in bezit zijn van de aandeelhouders.
Met betrekking tot de “verdeling van een B.V.” in geval van echtscheiding, speelt de manier waarop een huwelijk is afgesloten een rol. Hierbij kan het onderstaande onderscheid gemaakt worden:
- Als er sprake is van een huwelijk in gemeenschap van goederen vallen de aandelen binnen deze gemeenschap. In dat geval zullen de in bezit zijnde aandelen van het bedrijf in twee gelijke delen gesplitst worden. Om dit mogelijk te maken zal er een onafhankelijke waardebepaling van de aandelen plaats moeten vinden. In dit geval bestaat er uiteraard de mogelijkheid dat een van de twee ex-partners de ander kan uitkopen. Deze overdracht van aandelen moet officieel worden vastgelegd in een notariële akte.
- Bij een huwelijk onder huwelijkse voorwaarden komen de aandelen toe aan de persoon op wiens naam de aandelen staan. In deze situatie heeft de andere partner dus géén recht op een uitkering van (een deel) van deze waarde. Een uitzondering op deze regel is op het moment dat er een finaal verrekenbeding in de huwelijkse voorwaarden zijn opgenomen. Een finaal verrekenbeding is immers een afspraak die kan worden opgenomen in de huwelijkse voorwaarden of in de partnerschapsvoorwaarden waarin vastgelegd is dat in geval van echtscheiding of uit elkaar gaan het vermogen wordt verdeeld alsof er sprake is van een gemeenschap van goederen. In dat geval zal de ex-partner dus wél aanspraak maken op de helft van de waarde van de aandelen maar niet op het uiteindelijk bezitten van de aandelen.
Prioriteitstelling bij de verdeling van de waarde van bedrijven
Een echtscheiding mag niet ten koste gaan van de continuïteit van een organisatie. Dit is een punt waar de rechter ook altijd rekening mee zal houden bij het formuleren van een oordeel. Een eventuele prioriteitstelling bij de verdeling van de waarde van bedrijven moet voorkomen worden dat het bedrijf in zwaar weer komt te zitten als gevolg van een echtscheiding. Dit wil in de praktijk zeggen dat de voortgang van het bedrijf ook als prioriteit wordt gezien als de andere partner recht heeft op de helft van de waarde. In dat geval kan de rechter oordelen dat er gekozen moet worden voor een afbetaling in termijnen. Deze keuze wordt gemaakt omdat beide scheidende partners er juist géén belang bij heeft als de zaak failliet gaat omdat er inkomsten wegvallen.
Persoonlijk advies over het scheiden als ondernemer
Judex heeft een netwerk van MfN- of ADR gecertificeerde mediators die gespecialiseerd zijn op gebied van echtscheidingen waarbij wellicht een onderneming moet worden verdeeld of afspraken hierover moeten worden gemaakt. Uiteraard kunt u bij deze mediators terecht met al uw vragen of persoonlijk advies als u gaat scheiden als ondernemer.
