Op maandagavond 13 februari zette Sanne Verwaaijen, directeur Zorg van forensisch-psychiatrische kliniek De Rooyse Wissel, in het actualiteitenprogramma NOVA uiteen wat de visie van de directeuren van de twaalf Nederlandse forensisch-psychiatrische klinieken (FPK’s) is op de toekomst van de tbs. De FPK’s hebben hun visie verwoord in de notitie ‘De terbeschikkingstelling in de middenpositie’. Deze notitie is verschenen tegen de achtergrond van het lopende parlementair onderzoek naar de toekomstige vormgeving van de tbs.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
De media haken momenteel sterk op dit onderwerp aan. GGZ Nederland, brancheorganisatie voor de geestelijke gezondheidszorg waaronder de FPK’s/tbs-klinieken, is blij met de aandacht voor dit onderwerp, die hopelijk bij zal dragen aan de noodzakelijke modernisering van de tbs.
Een belangrijk aandachtspunt in dit moderniseringsproces is de differentiatie die binnen deze doelgroep aangebracht kan worden. Ruim 50% van de patiënten lijdt aan evidente stoornissen (de zogenoemde ‘major mental disorders’). Van de overige 50% is een minderheid (10% tot 20%) enkelvoudig persoonlijkheidgestoord en/of zuiver psychopaat (in de klinische zin). Deze groep bepaalt nu (helaas) het totale beeld van de doelgroep. Wanneer dit scheve beeld leidend wordt in de politieke beslissingen en bestuurlijke vormgeving groeien beleid en werkelijkheid uit elkaar.
Ook vandaag lijkt het erop dat de nadruk in de berichtgeving over de visie van de tbs-klinieken eenzijdig komt te liggen op de patiëntencategorie die, nadat gebleken is dat ze onbehandelbaar zijn, in aanmerking komen voor een bijzondere voorziening binnen het reguliere gevangeniswezen. GGZ Nederland wil voor een juist begrip van de materie nogmaals benadrukken dat dit slechts een zeer klein deel van de doelgroep betreft. Bij een ander en groter deel van de doelgroep staat behandeling, en dan vooral tijdige behandeling, voorop. Het gaat hierbij om mensen met een stoornis die chronisch is, dus niet overgaat, maar wier stoornis met behulp van langdurige behandeling wel zodanig te beheersen is dat delicten kunnen worden voorkomen en de patiënten deel uit kunnen blijven maken van de samenleving. Om deze behandeling, die vaak gedwongen plaats vindt, mogelijk te maken moet de wetgeving worden aangepast.
Hieronder volgt puntsgewijs het standpunt van GGZ Nederland:
- In de behandeling van de mensen die op basis van een psychische stoornis delicten plegen is doelgroepdifferentiatie het sleutelwoord. Grofweg is de doelgroep onder te verdelen in:
- mensen met een persoonlijkheidsstoornis, waaronder de aniti-sociale persoonlijkheidsstoornis (‘psychopaten’)
- de groep met zgn. ‘major mental disorders’, chronisch zieken, waaronder mensen met een psychose (veelal als uiting van de ziekte schizofrenie) , mensen met autisme, zwakbegaafden etc.
- Bij mensen met een persoonlijkheidsstoornis moet in de eerste plaats een serieuze behandelpoging plaatsvinden. Als blijkt dat dit onvoldoende verbetering brengt en vastgesteld wordt dat hun behandelbaarheid beperkt is, is verblijf binnen een speciale voorziening binnen het reguliere gevangeniswezen aan de orde.
- Bij mensen met een major mental disorder heeft langdurige behandeling en begeleiding vaak goede resultaten. Deze behandeling kan vaak ambulant plaatsvinden, vaak onder dwang.
- Vanwege dit dwangaspect vraagt de langdurige behandeling van mensen met een major mental disorder om een nieuw wettelijk kader, een behandelwet waarbinnen het strafrechtelijk systeem (tbs) en het civielrechtelijk systeem (Wet Bopz) beter op elkaar aansluiten.
- Binnen de ggz (geestelijke gezondheidszorg) moet voor deze groep mensen een speciaal behandelcircuit worden ontwikkeld, waarin een ‘terugvaloptie’ richting tbs mogelijk blijft. Dit vraagt om uitbreiding van de huidige samenwerking tussen de geestelijke gezondheidszorg, de forensisch psychiatrische behandelcentra en Justitie. Dit behandelcircuit zal vragen om extra, deels nieuwe zorgvormen voor deze patiëntencategorie zoals beschermde woonvormen en intensieve vormen van ambulante begeleiding zoals forensisch casemanagement.
- Genoemde extra voorzieningen vragen naast nieuwe vormen van samenwerking om capaciteitsuitbreiding voor de forensische psychiatrie.
- Afgezien van deze onderverdeling in patiëntencategorieën blijft voorop staan dat mensen die met een psychische stoornis in de gevangenis verblijven daar adequate medische en psychische zorg moeten ontvangen, los van de vraag of hun stoornis verband houdt met het delict dat zij hebben gepleegd.
Notitie ‘De terbeschikkingstelling in de middenpositie’, GGZ Nederland
Uitzending NOVA TBS op de schop, NOVA
