Jaarlijks ploft bij elk huishouden een acceptgiro voor de onroerende zaakbelasting op de mat. Ruim daarvoor al staan de eerste berichtenin de krantenkolommen. Ze hebben allemaal dezelfde toon: te hoge aanslagen, verkeerde taxaties en vooral: veel boze mensen. De negatieve berichtgeving rond de OZB verdient volgens onderzoeker Maarten Allers een kritische noot. Want: ‘Al die ophef over de OZB is zwaar overdreven.’
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Oké, het is niet prettig. Elk jaar weer is het een aanslag op de huishoudpot. Gemiddeld ‘doet’ de OZB zo’n 350 euro. Niet iets wat aan je aandacht kan ontsnappen. Allers: ‘Logisch dat mensen schrikken als ze die rekening krijgen. Het is best een boel geld.’ Toch is het niets in vergelijking tot de andere belastingen die mensen betalen. Tel de BTW op die je jaarlijks ophoest voor de boodschappen en luxeartikelen en je komt op een veelvoud uit. Of neem de loonbelasting. Daarbij vergeleken is de OZB niet meer dan wisselgeld. En bij minima wordt de OZB bijna altijd kwijtgescholden.
Taxaties
Het zijn met name de berichten in de media die de maatschappelijke onvrede over de OZB voeden, vermoed Allers. ‘Als in de krant staat dat de taxaties van huizen vijftig procent hoger is dan bij de vorige ronde, dan denken mensen meteen dat ze ook dat ze de helft meer gaan betalen, maar dat is helemaal niet waar. Vooral pressiegroepen als VNO-NCW en Eigen Huis zijn erg actief in het aanwakkeren van dit sentiment. Media en politici doen er graag aan mee, want iets tégen de gemeente roepen is makkelijk scoren.’
De OZB zit redelijk eenvoudig in elkaar. De waarde van alle huizen wordt getaxeerd. Aan de hand van de totale waarde in een gemeente wordt de totaal te betalen belasting verdeeld over de bevolking. Voorheen werden die taxaties eens in de vier jaar gedaan. Door de enorme stijging van huizenprijzen en deze lage frequentie van taxaties steeg de taxatiewaarde exorbitant. Nu wordt de taxatie gedaan met een tussenpose van twee jaar en in de toekomst zelfs jaarlijks. Bovendien worden de taxaties geautomatiseerd en verbeterd, waardoor de waardebepaling niet meer afhangt van de subjectieve beoordeling van taxateurs.
Feilloos
Op het systeem van de OZB valt wel iets af te dingen en helemaal feilloos is het nooit. Maar dat is geen reden om te denken dat de burger groot onrecht wordt aangedaan, vindt Allers. Veel mensen denken dat het weggegooid geld is. ‘Als burger heb je er geen idee van wat de lokale overheid allemaal met jouw OZB-geld doet. Dat is anders met het rioolrecht of de reinigingsheffing, die zijn makkelijk terug te voeren op bepaalde diensten. Maar de andere werkzaamheden van de gemeente zijn zo divers, dat je ze moeilijk inzichtelijk kunt maken. Toch draagt de OZB maar een fractie bij aan de werkelijke kosten van een gemeente.’
Bovendien zijn burgers geen willoos slachtoffer van de OZB. Ze kunnen er zelf invloed op uitoefenen door te stemmen op een bepaalde politieke partij. Over het algemeen geldt: hoe rechtser de partij, hoe lager de gemeentelijke belastingen. ‘Maar als je kiest voor lagere belastingen, moet je niet zeuren als de gemeente minder gaat doen voor haar inwoners. Voor niets gaat alleen de zon op.’ Mensen zouden zich beter in deze keuze kunnen verdiepen, dan klakkeloos aannemen wat er in de krant staat. Dat deze berichtgeving zelden in evenwicht is, blijkt wel uit de aandacht die de pers schenkt aan het onderzoek naar de woonlastenstijging, uitgevoerd door het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) van de RUG. Allers: ‘Dit jaar is die stijging lager dan ooit. En daar krijgen we bijna geen reacties op. In jaren met hoge stijgingen staan we op de voorpagina.’
Curriculum Vitae
Maarten Allers studeerde economie aan de RUG van 1982 tot 1989. Daarna onderzocht hij als aio de kosten van administratieve verplichtingen van burger en overheid. Sinds 1994 werkt Allers bij het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) van de RUG. Hij onderzoekt de financiën van lagere overheden in de breedste zin van het woord. Eén van de speerpunten in zijn onderzoek zijn de gemeentelijke belastingen.