Eerder berichtten wij u al over de jaaragenda van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) voor de jaren 2010 en 2011. De NMa-Agenda 2010/2011 stond in het licht van de economische crisis en het mededingingsrechtelijke handhavingsbeleid dat daarbij gepast is. Duidelijk is dat de economische crisis geen vrijbrief kan zijn voor concurrentievervalsend gedrag. Gezonde concurrentie draagt juist bij aan het economisch herstel. Onder het motto “business as usual” handhaaft de NMa de mededingingswet ook in tijden van economische malaise onverkort. De NMa gaf bovendien aan dat zij zich bij de handhaving van het mededingingsrecht vooral zal richten op de sectoren zorg, verwerkende industrie, financiële en zakelijke dienstverlening, energie en vervoer. Op 14 januari 2011 heeft de NMa haar jaarbericht gepubliceerd. In haar jaarbericht reflecteert de NMa in kort bestek op haar beleid over 2010.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Zorg
In haar jaaragenda merkt de NMa op dat zij haar pijlen onder meer zal richten op het handhaven van het mededingingsrecht in de zorg. Om de zorgsector meer duidelijkheid te verschaffen over wat wel en niet kan voor wat betreft samenwerkingsverbanden in de zorg heeft de NMa richtsnoeren opgesteld. Uit haar jaarbericht blijkt dat de inspanningen van de NMa om tot een sectorbrede aanpak van de zorgmarkt te komen zijn mislukt. Wel heeft de NMa haar Richtsnoeren zorg geactualiseerd en verduidelijkt door middel van voorbeelden. Daarnaast heeft de NMa in samenwerking met de NZa richtsnoeren voor zorggroepen opgesteld. Met die richtsnoeren wordt getracht om zorgaanbieders een handreiking te bieden voor samenwerkingsafspraken in zorggroepen. Daarbij geldt als uitgangspunt dat ketenzorg, dat wil zeggen samenwerking tussen verschillende zorgdisciplines, in de regel niet op mededingingsrechtelijke bezwaren stuit. Samenwerkingsverbanden binnen een zorggroep tussen dezelfde zorgdiscipline (zogenoemde verdikking van de keten) kunnen in de praktijk wel op mededingingsrechtelijke problemen stuiten.
Verwerkende industrie
Uit de NMa-Agenda 2010/2011 blijkt dat zij kartelvermoedens heeft in de sector verwerkende industrie. Die vermoedens zijn nu bevestigd. De NMa heeft twee forse boetes opgelegd aan meelproducenten en aan producenten van isolerend dubbel glas. In het meelkartel heeft de NMa vijftien meelproducenten in Nederland, België en Duitsland voor in totaal ruim € 80 miljoen beboet. De producenten maakten onder meer afspraken om de concurrentie te beperken en de markt te verdelen. In het glaskartel beboette de NMa twee ondernemingen voor het maken van (minimum)prijsafspraken om zo het prijsniveau van glas te doen stijgen. De boete bedroeg in totaal bijna € 18 miljoen. Een van de karteldeelnemers ontsprong de dans omdat het bedrijf door middel van een clementieverzoek het kartel aan de NMa had opgebiecht.
Financiële en zakelijke dienstverlening
In haar jaaragenda voor de jaren 2010 en 2011 merkt de NMa op dat de markten voor financiële en zakelijke dienstverlening op bijzondere aandacht van de toezichthouder kunnen rekenen. Zij wijst daarbij in het bijzonder op vermoedelijke kartelvorming in de bancaire, verzekerings- en vastgoedsector. Het jaarbericht gaat kort in op de financiële en zakelijke dienstverlening. Opvallend is wel dat de kartelvermoedens in de bancaire, verzekerings- en vastgoedsector tot op heden nog niet bevestigd zijn. Voor wat betreft de bancaire sector blijkt dat overstappen van bank voor midden- en kleinbedrijf eenvoudiger is dan gedacht. Van overstapdrempels of koppelverkoop lijkt in de praktijk maar in beperkte mate sprake. In haar onderzoek naar de hypotheekmarkt stelt de NMa vast dat de hypotheekrentemarges in Nederland sinds 2009 vanuit historisch perspectief en in vergelijking met ons omringende landen hoog zijn. De NMa verwacht het onderzoek naar de hypotheekmarkt dit voorjaar af te ronden. In de verzekeringssector gaat de NMa akkoord met de toezeggingen van verzekeraars die beroepsverzekeringen voor notarissen, advocaten, accountants, assurantietussenpersonen en makelaars in pools aanboden. De mededingingsbezwaren lijken daarmee te zijn beslecht. Daarnaast beboette de NMa de Britse verzekeraar Amlin en de Staat der Nederlanden vanwege het niet tijdig melden van een concentratie. In totaal bedraagt de boete ruim € 2 miljoen.
Energie en vervoer
Uit de NMa-Agenda 2010/2011 blijkt dat de NMa vooral het investeringsklimaat in de energiesector wil verbeteren door netbeheerders te prikkelen om efficiënt(er) te werken. Om tot de gewenste efficiëntie te komen stelt de NMa maximumprijzen vast die netbeheerders in rekening mogen brengen aan hun afnemers en stimuleert zij investeringen door netbeheerders. Kortom, de NMa pleit voor een competitieve markt. Het jaarbericht bevestigt dit standpunt. De NMa streeft in de eerste plaat naar een transparante markt voor de consument. Om de transparantie van de markt te garanderen heeft de NMa afspraken gemaakt met energieleveranciers en prijsvergelijkers over informatievoorziening aan de consument. Ten tweede vereist een competitieve markt ook dat energieleveranciers kunnen kiezen tussen verscheidene aanbieders van gas en elektriciteit. Om energieleveranciers die keuzemogelijkheid te bieden wordt onder meer een Europese marktkoppeling bewerkstelligd. De NMa geeft met betrekking tot vervoermarkten aan dat haar rol er vooral in bestaat om de wetgever te ondersteunen bij het vormgeven van effectieve wetgeving en toezicht. In haar jaarbericht stelt de NMa vast dat er op het spoor vooruitgang is geboekt, maar dat er ook nog steeds ruimte voor verbetering bestaat.
Business as usual?
Zoals opgemerkt vormde het uitgangspunt bij het opstellen van de jaaragenda van de NMa over de jaren 2010 en 2011 “business as usual”. Het is daarom opmerkelijk te noemen dat het totaalbedrag van de boetes die de NMa in 2010 oplegde aan ondernemingen en feitelijk leidinggevenden niet in verhouding lijkt te staan met de voorgaande jaren. Waar de NMa over 2008 ondernemingen beboette voor in totaal 9 miljoen Euro en in 2009 voor in totaal 4,5 miljoen Euro, bedraagt het totaal van de boetes in 2010 137,1 miljoen Euro. Is de business dan toch niet meer zo as usual dan gedacht?
mr. Wilko Wolbers en mr. Caroline Lagendijk, Van Benthem & Keulen N.V.
