Op 23 maart 2012 heeft de Hoge Raad een arrest gewezen waarin is bepaald dat voortaan ook een zzp’er – onder omstandigheden – een beroep kan doen op de werkgeversaansprakelijkheid conform artikel 7:658 BW (HR 23 maart 2012, LJN BV0616).
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Zorgplicht werkgever
Op de werkgever rust ingevolge artikel 7:658 BW een zorgplicht voor de veiligheid van de werkomgeving van zijn werknemers. De werkgever moet die maatregelen nemen die redelijkerwijs nodig zijn om te voorkomen dat zijn werknemer in de uitoefening van zijn functie schade lijdt. Schiet de werkgever tekort in zijn zorgplicht, dan is hij jegens de werknemer aansprakelijk voor de schade die deze ten gevolge van een arbeidsongeval lijdt.
Deze zorgplicht van de werkgever is krachtens artikel 7:658 lid 4 BW ook van toepassing op personen die geen arbeidsovereenkomst met de werkgever hebben, maar die wel bij hem werkzaam zijn. Te denken valt aan uitzendkrachten, stagiaires en vrijwilligers. De wetgever achtte deze uitbreiding wenselijk, omdat de vrijheid van een werkgever om te kiezen voor het laten verrichten van het werk door eigen werknemers of door anderen, niet van invloed mag zijn op de rechtspositie van degenen die het werk verricht en betrokken raakt bij een bedrijfsongeval.
Zzp’er
In lijn met deze gedachte heeft de Hoge Raad met zijn arrest van 23 maart 2012 aan het rijtje van ‘werknemers’ zonder arbeidsovereenkomst nu ook de zzp’er toegevoegd. Dit betekent dat nu ook (kleine) zelfstandigen in beginsel hun opdrachtgever op grond van artikel 7:658 lid 4 BW kunnen aanspreken voor schade die zij hebben opgelopen bij het verrichten van hun werkzaamheden. In beginsel, omdat voor toepassing van dit artikel nog wel een belangrijke voorwaarde geldt, namelijk dat de door de zzp’er verrichtte werkzaamheden feitelijk hebben plaatsgevonden ‘in de uitoefening van het beroep of bedrijf’ van degene in wiens opdracht de arbeid is verricht.
‘In de uitoefening van zijn beroep of bedrijf’
Om te beoordelen of de door de zzp’er verrichte werkzaamheden in de uitoefening van het beroep of bedrijf van de ‘werkgever’ zijn verricht en derhalve onder de bescherming van artikel 7:658 lid 4 BW vallen, moet gekeken worden naar specifieke omstandigheden van het geval. Van belang zijn onder andere de feitelijke verhouding tussen partijen, de aard van de werkzaamheden en de mate waarin de ‘werkgever’ invloed heeft op de werkomstandigheden en de daarmee verband houdende veiligheidsrisico’s. Kort gezegd gaat het erom of de ‘werkgever’ de werkzaamheden in het kader van de uitoefening van zijn beroep of bedrijf ook door eigen werknemers had kunnen laten verrichten.
Oftewel, hoe meer een zzp’er zich in een met een werknemer vergelijkbare positie bevindt en hoe meer de zzp’er voor de zorg voor zijn veiligheid (mede) afhankelijk is van degene voor wie hij die werkzaamheden verricht, hoe eerder artikel 7:658 lid 4 BW op hem van toepassing zal zijn.
Opmerkingen
De Hoge Raad stelt in het arrest de vergelijkbare positie tussen de werknemer en de zzp’er voorop. Of deze positie zo vergelijkbaar is staat ter discussie. Enerzijds valt er iets te zeggen voor de gelijke bescherming indien de zzp’er met de werknemer vergelijkbare werkzaamheden verricht. Er kunnen immers scheve verhoudingen ontstaan wanneer de werkgever zijn zorgplicht schendt, maar alleen jegens zijn werknemer, en niet jegens de ingeschakelde zzp’er, aansprakelijk zou zijn. Anderzijds wordt de zzp’er vaak juist ingeschakeld vanwege zijn specifieke kennis, zelfstandigheid en/of eigen verantwoordelijkheid, waarvoor de ‘werkgever’ c.q. opdrachtgever vaak ook een hoge(re) prijs betaalt. Daarnaast heeft een zzp’er veel vrijheid en kan zelf beslissen over zijn inkomen, werktijden en werkdagen. De zzp’er geniet derhalve de nodige voordelen ten opzichte van de werknemer in loondienst. Het is de vraag of hij in dezelfde mate beschermd dient te worden als de werknemer in loondienst.
Discutabel of niet, feit is dat vanaf nu de zzp’er onder omstandigheden een beroep op artikel 7:658 lid 4 BW kan doen en derhalve onder de zorgplicht van de werkgever valt. Werkgevers doen er dan ook goed aan hun AVB-verzekering na te kijken en wellicht uit te breiden. De eventueel daarmee gepaard gaande premieverhoging zou verdisconteerd kunnen worden in de prijs die de werkgever voor de werkzaamheden van de zzp’er betaalt.
mr. Margot van Beurden, Van Benthem & Keulen N.V.
