Een Rotterdamse kantonrechter bepaalde vorige week in een proefproces dat een gemeente via de Algemene Plaatselijke Verordening burgers geen blowverbod mag opleggen. Een Amsterdamse kantonrechter oordeelde in oktober vorig jaar dat dit wél kan. En eerder dit jaar vond een politierechter dat geweldpleging op oudejaarsavond strengere straffen rechtvaardigt, terwijl een andere politierechter zei dat oudejaarsavond een ‘gewone’ uitgaansavond is en legde geen strengere straffen op.
Prijs vergelijk ADSL, kabel, glasvezel aanbieders en bespaar geld door over te stappen!
Het komt met enige regelmaat voor: over ogenschijnlijk hetzelfde onderwerp doen twee afzonderlijke rechters twee verschillende uitspraken.
Mia Roessingh, raadsheer bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden en oud-voorzitter van de vergadering van Nederlandse persrechters zegt, gevraagd naar een verklaring: “Ik snap dat dit op het publiek apart kan overkomen, dat het zelfs lastig uit te leggen kan zijn. Op deze twee concrete zaken kan ik niet ingaan, ik ken de dossiers niet en bovendien is er in beide zaken hoger beroep aangetekend. Goed gebruik is om er dan niets over te zeggen. Maar in algemene zin kan ik wel zeggen dat iedere rechter op basis van de wet onafhankelijk de specifieke omstandigheden weegt waaronder een delict is gepleegd. Hij kijkt naar eerdere uitspraken en spreekt een straf uit zoals hij vindt dat die gepast is. Soms lijkt het alsof zaken precies hetzelfde zijn, maar dat is in werkelijkheid zelden het geval. Als je je in zaken verdiept, blijkt bijna altijd dat omstandigheden van elkaar verschillen. Ik kan in deze zaken dan ook niet zeggen dat het ene of het andere oordeel goed of fout is. Dat oordeel is aan de rechter in een eventueel hoger beroep.”
31 december
Roessingh had zelf recent het volgende voorbeeld aan de hand. Een medewerker van het Leger des Heils was in de zeer vroege ochtend van oudejaarsdag bedreigd door iemand die daar een slaapplaats had gekregen. De officier van justitie eiste een hogere straf dan gebruikelijk, omdat het gebeurde op 31 december. Die datum was volgens het openbaar ministerie een dag waarop gepleegde strafbare feiten tegen hulpverleners konden rekenen op een (veel) hogere eis dan feiten die op ‘gewone’ dagen werden gepleegd. De politierechter volgde de eis van het OM niet, dat vervolgens hoger beroep instelde. Roessingh: “Daarvan hebben we toen ook in hoger beroep gezegd: het feit dat dit op 31 december gebeurde, heeft niets te maken met de viering van Oud en Nieuw. Het ging immers om een bedreiging op 31 december om 05.00 uur in de ochtend. Hier weken we dus af van de gevorderde onvoorwaardelijke gevangenisstraf en legden we de doorgaans gebruikelijke straf voor bedreiging op. Mijn ervaring is dat het voor de rechter in het allergrootste deel van de gevallen mogelijk is om goed en inzichtelijk te motiveren dát en waarom hij afwijkt van de standpunten die tijdens de zitting worden ingenomen. Partijen hoeven het daar niet altijd mee eens te zijn, maar ze moeten wel kunnen begrijpen hoe de rechter tot zijn oordeel is gekomen.”
Hoger beroep
Roessingh licht toe dat de mogelijkheid van het instellen van hoger beroep in dergelijke gevallen in het Nederlandse rechtssysteem een belangrijke rol speelt. “Als een verdachte of het openbaar ministerie vindt dat in gelijke omstandigheden door de rechter verschillend is geoordeeld, dan kunnen zij aan een hogere rechter een nieuwe uitspraak vragen. Dat is uiteindelijk ook in het belang van de rechtseenheid. De hogere rechter zal beide zaken met elkaar vergelijken, in zijn uitspraak zoveel mogelijk aansluiting zoeken bij soortgelijke gevallen en zijn oordeel ook toelichten.”
